89
dan wordt de poolas verticaal; men richt nu eerst de eene vizier
lijn en daarna de andere op een zeker punt, de hoek, welke de
alhidadecirkel hiervoor" moet worden gedraaid is gelijk aan den
uurhoek en daaruit kan, als bekend is, de tijd worden afgeleid
door de betrekking dat 1 uur gelijk is aan 15°.
Ook de breedtebepaling wordt verricht met behulp van het „solar
attachment" bij de culminatie der zon. Daar hierbij echter moet
gebruik gemaakt worden van het bedrag der declinatie op het
oogenblik der waarneming, levert m. i. dit instrument geenerlei
voordeel op boven een gewonen theodoliet.
Behalve de hierboven beschreven methode van meridiaanbepaling
worden ook de gewone methoden met behulp van de poolster
gebruikt.
De uitzetting der verschillende lijnen komt neer op bepaling der
meridiaanrichtingen en op lengtemetingen, welke laatste steeds
dubbel wordt uitgevoerd en wel met twee werktuigen voor lengte
meting, gelijktijdig, dus onmiddellijk na elkaar.
Het geheele met de meting belaste personeel, zoowel de arbeiders
die de meetwerktuigen bedienen als die waaraan het plaatsen van
grenssteenen of palen is opgedragen, is beeedigd op de zorgvuldige
uitvoering. Op de hoofd- zoowel als op de nevenmeridianen worden
om de halve mijl „sektions" - of „townships" - grenspunten uitgezet.
Het verschil in de beide gelijktijdig uitgevoerde lengtemetingen mag
niet meer bedragen dan x/boo in vlak terrein, of l/ico in bergstreken.
Bedraagt het verschil minder, dan wordt het gemiddelde aangenomen,
anders wordt eene nieuwe meting verricht.
Eene herhaalde bepaling van het Noorden bij het uitzetten van
een zelfden meridiaan op verschillende punten voorkomt eene op-
eenhooping van fouten in eene zelfde richting.
De uitzetting der hoofd- en nevenparalellen gaat uit van de
meridianen; er worden daarbij twee methoden aangewend:
a. de secantenmethode;
b. de tangentenmethode.
Bij de secantenmethode worden telkens bogen van 6 mijlen
uitgezet door middel van eene rechte lijn die den hoog op 1/« en
6/g van zijne lengte snijdt. De hoek tusschen snijlijn en meridiaan
is afhankelijk van de breedte en wordt ontleend aan daarvoor
berekende tabellen. De afstanden tusschen snijlijn en parallel worden
