in Noord-Amerika beneden den zeespiegel bevindt. Hij is daarbij
uitgegaan van de schietloodafwijkingen, die als resultaten der
graadmeting zijn gevonden. Voor elk punt, waar de schietlood
afwijking bekend was, is de invloed van gebergten en zeeën,
tot op grooten afstand, op de richting der zwaartekracht berekend.
Verder is aangenomen, dat tot op een bepaalde diepte beneden
den zeespiegel overeenkomstige compenseerende massa's aanwezig
waren, en evenzoo de invloed van deze in rekening gebracht.
Voor verschillende diepten is de berekening uitgevoerd, en nage
gaan voor welke diepte, na het aanbrengen der reducties aan de
schietloodafwijkingen, de som van de vierkanten der overblijvende
bedragen het kleinst was; dit bleek het geval te zijn voor 114
kilometers. Op deze diepte is dus voor Noord-Amerika met de
grootste waarschijnlijkheid het compensatievlak aan te nemen.
Als waarnemingen die nader inlichtingen kunnen verschaffen
omtrent de gedaante der geoïde, behooren nog te worden ver
meld nauwkeurigheidswaterpassingen, wier hoofddoel is de over
brenging van het gemiddeld peil der zee naar punten binnens
lands en het vergelijken van den gemiddelden waterspiegel der
verschillende zeeën onderling. Groote verwachtingen mogen worden
gekoesterd van het gebruik der torsiebalans volgens de methode
van Eötvös; de waarnemingen hiermede toonen de bijna onge-
loofelijke gevoeligheid van den toestel, waarmede de kromming
der niveauvlakken direct kan worden bepaald. Er zou echter te
veel van Uwe aandacht worden gevergd, als ik hierop nader
wilde ingaan.
De tot hiertoe beschouwde onderzoekingen hebben betrekking
op den vorm der geoïde en de grootte der zwaartekracht, dus
op statische verschijnselen; sedert eenige tientallen jaren heeft
de geodesie ook bewegingsverschijnselen in den kring harer
waarnemingen opgenomen.
Als zoodanig kunnen vooreerst worden genoemd de plotselinge,
geheel onregelmatige dislocatieverschijnselen, die op het aard
oppervlak door aardbevingen worden veroorzaakt. Deze zijn
waargenomen in 1892 op Sumatra in de residentie Tapanoeli,
waar een hevige aardbeving plaats had tijdens de uitvoering der
triangulatie. Door de plaats van een aantal driehoekspunten, die
reeds voor de aardbeving waren vastgelegd, opnieuw door hoek-
i3i
