breedteveranderingen veel betere overeenstemming vertoonen, als
aan de uitdrukking nog een derde term wordt toegevoegd, die
een jaarlijksche periode bezit, maar geheel onafhankelijk is van
de geografische lengte. Hieruit zou volgen, dat, afgescheiden
van de beweging der pool, voor alle punten op eenzelfde parallel
de geografische breedte in den loop van een jaar nog een gelijke
verandering ondergaat, wel is waar zeer klein, hoogstens ongeveer
o", imaar toch bij de groote nauwkeurigheid der waarnemingen
merkbaar. Alle 'latere waarnemingen hebben de juistheid van
Kimura's opvatting bevestigd, maar een bevredigende verklaring
van het verschijnsel is nog niet gegeven. Het zou kunnen
worden toegeschreven aan een kleine verplaatsing van het zwaarte
punt der aarde langs de traagheidsas in den loop van een jaar,
welke op hare beurt weder zou kunnen worden verklaard door
verplaatsing van massa's op het aardoppervlak door meteorologische
invloeden, zooals ophoopingen van ijs en sneeuw; maar de ver
plaatsing van het zwaartepunt, die hierdoor zou kunnen worden
veroorzaakt, is te klein, dan dat dit inderdaad de oorzaak zou
kunnen zijn. Volgens een onderzoek door Hirayama ingesteld
is het echter waarschijnlijk, dat het door Kimura geconstateerde
verschijnsel niet voorstelt een reëele verandering der geografische
breedte, maar samenhangt met de waarnemingen, waaruit de
breedte der waarnemingsplaatsen is afgeleid; de oplossing van
het vraagstuk ligt in dit geval op den weg der astronomie.
Andere bewegingsverschijnselen, die de aandacht der geodeten
bezighouden, zijn de getijden der zee, minder om den aard dier
bewegingen zelf, dan tot vaststelling van het gemiddeld peil der
zee op punten aan de kust. Maar dat ook de getijbeweging
zelf voor den geodeet van belang kan zijn, blijkt uit het resultaat
in 1894 verkregen door van de Sande Bakhuyzen bij de bewerking
der getij waarnemingen gedurende 38 jaren aan Den Helder uit
gevoerd, waarbij een kleine periodieke verandering kon worden
aangetoond van den gemiddelden waterstand in een tijdsverloop
van 14 maanden, de periode van Chandler, die door de verplaatsing
der polen is te verklaren.
Omtrent den invloed der getij verwekkende kracht van zon en
maan op de vaste aardkorst is een onderzoek ingesteld door
Hecker te Potsdam, met behulp van slingers, draaibaar om
nagenoeg verticale assen, welke zich verplaatsen wanneer de
134
