zonder gevaar voor ontregeling van de basis, zoo bestaat de moge
lijkheid door weglating van het prisma I en door 't aanbrengen
van een de geheele objectiefopening in plaats van de halve be
dekkend pentagonaal prisma of door geheele weglating van beide
prisma's en II het instrurnent naar eigen verkiezing ook als
universaal-theodoliet en als waterpasinstrument te gebruiken.
Bij het eerste proef-instrument van Dr. Pu If rich is de ver
grooting van den kijker een 10 voudige; de basis, de afstand van
de beide vizierlijnen, 250 m.M. De micrometerschroef heeft een
spoed van 0,25 m.M. en haar afstand tot de verticale draaiingsas
is 100 m.M. Een interval der 100 deelige trommelverdeeling komt
overeen met een lineaire verplaatsing van de micrometerschroef
over een afstand van 0,0025 m.M. of met een draaiingshoek van
de basis van 5".
't Instellen bleek tot op 2/io a 3/io van een interval nauwkeurig
te zijn. Daarom nemen we in de volgende foutenberekening voor
de fout in de bepaling van hoek aan: 2".
Duidt men de voor de meting van hoek noodige verplaatsing
van de micrometerschroef aan met S, 't aantal trommeldeelen
met n, den afstand van de micrometerschroef tot de verticale
draaiingsas met h, dan kunnen we de formule
B h
E0 ook schrijven EQ B X en na voor B, h en s boven-
A s
staande getallenwaarden in de plaats gesteld te hebben:
De fout wordt dE§
n X 0,0025
4°°°
m.M. M.
nl
De volgende tabel geeft een overzicht van de grootte der fouten,
die ook voor andere afstanden gemakkelijk kunnen worden af
geleid, als men in aanmerking neemt, dat de fout in den dubbelen
afstand telkens 4 maal zoo groot is als die in den enkelvoudigen.
E*
n
dE0
10 M.
4 m.M.
1,6 c.M.
500
50
0,1 M.
0,4 M.
22
27 100
E0 250 X
IOOOO,,
1000
20
200
100
100
