OVER DE BENADERING EENER EMPIRISCHE KROMME DOOR EENE THEORETISCHE MET TOEPASSING OP DE RANDVERDEELINGSFOUTEN VAN EEN THEODOLIET. i. Het vervangen van eene empirische kromme door eene theoretische. Voor het onderzoek naar de eigenschappen van een instrument of den samenhang tusschen physische grootheden kan men niet volstaan met het doen van een enkele waarneming, doch is men verplicht eene reeks van waarnemingen te verrichten en wel niet uitsluitend met de bedoeling daardoor toevallige waarnemings fouten te elimineeren, maar omdat de aard van het onderzoek zulks medebrengt. Bij dit onderzoek is er namelijk sprake van twee of meer groot heden, die op de eene of andere wijze van elkaar afhangen; we zullen ons echter tot twee grootheden x en y beperken. De keuze van een dier grootheden, x kan door den waarnemer zelf geregeld worden (daarom wordt x de onafhankelijk veranderlijke genoemd), terwijl dan de waarneming ten doel heeft de bijbehoorende waarde van y (de afhankelijk veranderlijke) te bepalen. Het meerdere malen bepalen van y voor eenzelfde waarde van x zou strekken tot eliminatie van toevallige waarnemingsfouten. We kunnen dan voor de bij die x behoorende y het gemiddelde der waarnemingen nemen (wanneer tenminste die waarnemingen hetzelfde gewicht hebben). Het is verder onverschillig of die y uit één enkele dan wel uit meerdere waarnemingen is afgeleid, zoodat we in het volgende het doen van meerdere waarnemingen tot eliminatie van waarnemingsfouten buiten beschouwing kunnen laten. Als voorbeeld van waarnemingen van de bedoelde soort noemen we: de bepaling van de temperatuur (y) op verschillende diepten (x) in een mijnput, de bepaling der temperatuur (y) op verschillende tijdstippen (x), de bepaling van de uitzetting (y) bij ver schillende temperaturen (x), de bepaling van de randverdeelings- fout (jy) van een theodoliet bij verschillende deelstrepen (x), de

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde (KenL) | 1910 | | pagina 49