Menigeen stelde zich tot nu toe voor, dat in ons land geen in
strumenten werden gemaaktdat men er zich toe bepaalde de
onderdeelen gereed uit het buitenland te betrekken en ze in de
Nederlandsche werkplaats tot een geheel in elkaar te zetten.
Onze leden hebben er zich van kunnen overtuigen dat dit te
eenenmale onjuist is en dat in de fabriek van den heer de
Koningh wel degelijk de instrumenten, die van diens naam zijn
voorzien, geheel worden vervaardigd.
Ons doel is niet te trachten een geregelde beschrijving te geven
van alles wat we te zien kregen. Iedere draai- of fraisbank is
een wonder van techniek te noemen en bijna ieder op de ver
schillende banken gebruikt, dikwijls zeer samengesteld, werktuig
mag op denzelfden naam aanspraak maken.
We bepalen ons dus tot een globale opsomming en beginnen
bij de eigenlijke fabrieksruimte, waar we alle werkzaamheden,
met electrische drijfkracht, in vollen gang zagen.
De heer de Koningh had er voor gezorgd dat zooveel
mogelijk verscheidenheid van bewerkingen te zien werd gegeven.
We zagen de werkbank waaraan de leerling-bankwerker punten
aan meetpennen vijlde en ook de meest moderne revolver-draai
bank, waarop onder nauwlettend toezicht van den bekwamen
instrumentmaker een aantal verschillende werktuigen ieder hun
eigen taak telkens aan een volgend stuk koper verrichten, zoodat
de gereed komende werkstukken met mathematische nauwkeurig
heid gelijk en gelijkvormig zijn.
Aan de werkbank zagen we metalen gietmodellen maken, die
hoe langer zoo meer de vroeger gebruikte houten modellen ver
vangen. Iets verder was de vervaardiging van micrometerschroeven
voor waterpasinstrumenten in vollen gang en dwong de vernuftige
wijze, waarop de bepaalde spoed wordt ingesneden, bewondering af.
Daarnaast waren kijkerhouders in wording en onmiddellijk
daarneven werden koppen van stelschroeven gedraaid.
Een volgende rij draaibanken stelde ons in de gelegenheid
het afdraaien van assen te zien, alsook een slijpmachine waarop
o. a. fraisen en ruimers, waarbij het er vooral op aankomt zuivere
gelijkvormigheid te behouden, worden geslepen. Weer wat verder
zagen we stukken koperstaaf afzagen en schaven, 't Waren
niveau-dragers in wording. En daarnaast een der meest belang
wekkende en groote bedrevenheid chende bewerkingenhet
227
