146
een waarnemingsplan ter bepaling van de «breedte-variatie»
volgens de gebruikelijke methoden te ontwerpen en na vooraf
gegane onderzoeking van eenen nieuwen van den mechanicus
Wanschaff betrokken «Zenith teleskoop», daarmede eene eerste
waarnemingensreeks te doen; daar bleek, dat het «objectief» ter
verbetering van eene hinderlijke kleurschifting naar B er lij n terug
moest worden gezonden, kon deze eerste waarnemingsreeks eerst
den 13 Juni 1899 worden begonnen om den 10 Juli 1900 te
worden afgesloten, waarna de waarnemingen terstond weder werden
voortgezet door den Heer H. J. Zwiers, Phil. Docts.
Verdeeld over 117 Nachten verkreeg de heer Stein een getal
van 1590 Poolshoogtebepalingen of eigenlijk waren het 1630, doch
een 40 tal ging verloren, tengevolge van een brand, welke den
13 April 1900 de studeerkamer van den heer Stein teisterde.
De resultaten werden door den heer Stein verwerkt in een
proefschrift ter verkrijging van den graad van Doctor in de Wis-
en Sterrenkunde getiteld: «Beobachtungen zur Bestimming
der Breiten-variation in Leiden».
Het getal der waargenomen sterren bedroeg 162, gecombineerd
tot een 81 tal paren en de waarneming had plaats volgens de
Horrebow-Talcott-methode.
Volgens deze voor dit doel thans bijna zonder uitzondering
gebruikte, in beginsel van den Deenschen astronoom Horrebow
afkomstige, doch omstreeks 1834 door den Amerikaanschen kapitein
Talcott verbeterde methode wordt van twee sterren, die binnen
een half uur op bijna gelijken afstand ten Noorden en ten Zuiden
van het Zenith culmineeren, het kleine verschil dezer Dogen
gemeten.
Het daarvoor gebruikte instrument is de reeds genoemde
Zenith-teleskoop, de horizontale en de verticale rand zijn daarbij
bijzaak, de hoofdzaak daarentegen de Talcott-niveau s en de
micrometertrommel.
Soms is het instrument ook ingericht voor de fotografische
toepassing der methode, wat echter tot nog toe gebleken is,
geene voordeelen op te leveren boven directe meting.
Bij het door Stein gebruikte instrument had de horizontale
rand eene middellijn van 28, de verticale van 24 centimeter; beide
waren verdeeld in intervallen van 20', terwijl de Noniën halve
minuten aangaven. Het objectief van den kijker had eene opening
