optredende vormen hebben wij eerst het mooie voorbeeld der
vulkanen behandeld om de groote beteekenis, welke deze hebben
vooi onze schoone koloniën in de Tropen en dat zoowel in goeden
als in kwaden zin. Wij zullen daar dus nog enkele oogenblikken
bij stil moeten staan.
Java telt een 45 tal vulkanen, Sumatra wellicht meer dan 60,
ongerekend nog de op de dwarsspleet tusschen deze eilanden
staande vulkanen waaronder de vreeselijke Rakata (Krakatau)
welke dwarsspleet in geologischen zin beschouwd kan worden
als de grens uit te maken tusschen beider vulkanisch gebied.
Vele zijn dan nog de vulkanen, welke verstrooid liggen op de
overige eilanden van den Archipel; op het zoo uitgestrekte eiland
Borneo komen echter ge ene vulkanen voor.
Die van de groote eilanden Sumatra en Java liggen ge
groepeerd in reeksen, welke óf in de richting van de lengte
as dezer eilanden zijn gelegen, óf ook wel dwars daarop zijn
gericht. De lengtespleet van Sumatra ligt op korten afstand
van en ongeveer evenwijdig met eene oudere spleet, waaruit op
het einde van den «eoceenen» tijd de «andesiet» massa's
te voorschijn zijn getreden, die nu nog de Westkust van dit
eiland vormen; deze andesietmassa's strekken zich zeewaarts uit
tot op een afstand van 12 minuut mijlen uit de tegenwoordige
kustlijn, waar de zee dan plotseling eene diepte verkrijgt van
ongeveer 200 Meter en waar dus waarschijnlijk eene oudere
strandlijn van Sumatra zal hebben gelegen.
De vulkanen, zooals wij die kennen, zijn echter allen betrek
kelijk jong en waarschijnlijk is hunne werking en opbouw eerst
begonnen tegen het einde van de tertiaire periode, om door den
quartairen tijd heen tot heden doch in waarschijnlijk steeds
afnemende mate voort te duren.
Java telt ongeveer op elke 22, Sumatra op elke 19 K.M. een
vulkaan; de eruptiepunten zijn dus op beide eilanden in betrek-
kelijken zin ongeveer even talrijk, het grootere absolute aantal
op Sumatra volgt uit de grootere lengte van dit eiland. De
overgroote meerderheid dezer vulkanen verkeert thans echter in
een toestand van rust, zoodat bijv. van het 60 tal Sumatra-
vulkanen thans slechts een 7 tal werkzaam zijn, terwijl op Java
het aantal der in historischen tijd werkzame vulkanen ongeveer
dubbel zoo groot is.
229
