235
samen in Schotlands hoofdstad Edinburgh, waar een internationaal
Congres werd gehouden ter herdenking van het feit, dat in 1614
dus 300 jaar geleden door John Napier baron van
Merchiston de allereerste logarithmentafels werden gepubliceerd.
Moeielijk kunnen we ons thans indenken in een wereld zonder
logarithmentafels! Rekenen was trouwens zwaar werk in vroeger
dagen en zelfs in lateren tijd stonden velen nog op vrij gespannen
voet met deze schoone wetenschap, zoodat Mel an chton de trouwe
vriend en medestander van Luther zich nog genoodzaakt zag,
op het zwarte bord der Wittenberger Hoogeschool zeker deel der
studeerende jongelingschap uit te noodigen, toch vooral zijn College
over Rekenkunde te volgen, daar de beginselen dezer wetenschap
zeer eenvoudig zijn en «zelfs de deeling met ietwat in
spanning en toewijding wel te begrijpen is».
Bediende men zich bij het schrijven der getallen oudtijds van
de onhandelbare romeinsche cijfers, het rekenen had even on
handig plaats door middel van een rekenbord of abacus, tusschen
wiens verticale lijnen met van 1 tot 9 gemerkte bikkels werd
geopereerd; de nul was onbekend en trouwens ook overbodig,
daarin voorzag de ledige plaats in de eene of andere kolom.
De rekenkunst werd echter zeer gewaardeerd, getuige het
spreekwoord: «Zweeten als een abacist».
Eene groote verbetering werd verkregen door de invoering der
Arabische cijfers volgens de methode der Indiërs, doch vooral
door de invoering van de nul, eene uitvinding van inderdaad
ontzaggelijke beteekenis. De Abacisten werden nu verdrongen
door de Algorithmici, wier naam eene verbastering is van dien
van den Arabischen wiskundige Muhammed ibn Müsa Alch-
warizmi.
Onder deze algorithmici stond bovenaan Michael Stifel een
dominé, te Lochau bij Wittenberg, vriend van Luther en
Melanchton, die de rekenkunde slechts uit liefhebberij beoefende;
hij was een rekenkundig genie, maar tevens een phantast, die
het klaar speelde om met behulp van de getallen, die voorkomen
in de Openbaring van Johannes, tot de overtuiging te komen, dat
op den 19 October 1533, 's morgens om 8 uur, de wereld zou
vergaan. Op den kritieken dag predikte hij voor eene breede
A. Gützmer, «Zum Jubilaum der Logarithmen», Jahresb. d. D. Math. Ver.
Bd. 23. Seite 239 (Geciteerd naar Prof. de Vries).
