49
zoodat elke pool zich dus bevindt op een afstand van r ge
rekend uit het centrum van den bol.
Volgens de klassieke berekeningen van Gauss kan het mag
netische moment der aarde worden gesteld op 853800 Qua-
drillioen eenheden, terwijl dat eener magneetstaaf van 1 «pond»
zwaarte dan 100,887 Millioen dezer eenheden bedraagt. Het
magnetische moment der aarde is dus even groot als dat van
8464 Trillioenen dergelijke en gelijkgerichte staven.
Wanneer we nu een oogenblik konden veronderstellen, dat
het magnetisme gelijkelijk door de aarde was verdeeld, dan zou
elke M3. der aarde een magnetisch moment vertegenwoordigen,
dat gelijk zou staan met dat van een 8 tal dergelijke, gelijk
gerichte en tot het verzadigingspunt gemagnetiseerde stalen staven
van «1 pond» zwaarte.
Het «magnetisme» is echter geenszins gelijkelijk over de
aarde verdeeld, integendeel moet worden aangenomen, dat dit
ongeveer slechts voor 2/i gedeelte het geval is, terwijl het overige
3 zoo onregelmatig is verdeeld, dat daardoor belangrijke afwij
kingen en hier en daar zelfs zeer plaatselijke «polen» van aan
trekking ontstaan; dit is o. a. het geval in Zuid-Rusland, tusschen
Kursk en Charkow, waar eene vrij opgehangen magneetnaald
zich met hare Noordpool vrijwel perpendiculair beneden
waarts richt, zooals dat eveneens aan de magnetische polen der
aarde het geval is.
Evenals ten opzichte der berekeningen betreffende de versnel
ling der «zwaartekracht» eenvoudigheidshalve de totale massa
der aarde gedacht mag worden als in haar middelpunt te zijn
vereenigd, zoo kan ook ten opzichte van het magnetische veld
der aarde worden verondersteld, dat het zich gedraagt als af
komstig te zijn van een magneet van on eindig kleine afmetingen
geplaatst in het centrum en gericht volgens de magnetische
as der aarde.
Dat de toestand in werkelijkheid een geheel andere moet zijn,
leert reeds de overweging, dat ijzer bij roodgloeihitte zijn
magnetisme verliest, terwijl wij ons moeielijk een denkbeeld
kunnen vormen van den grooten Centraal-magneet «de Zon»,
waar bij temperaturen van wellicht bijna 60000 sommige elementen,
bijv. ijzer, magnesium, calcium, enz. nog in een toestand van
