van Siloenkang {Sumatra) 9,6% Fe O en F2 03, «diabaas» van
Batoe Tagoelingan 11,4%, «gabbro» van Pasilian 9,-%,
«Pikriet» van Siloenkang 8,9%, «augiet-andesiet» van den
Apenberg bij Padang 6,2%, en de «Bazalt» van den Atar-
vulkaan 6,7 °/0.
Deze gesteenten bestaan dus voor 7i6 gedeelte uit ijzeroxyd
en ijzeroxydule en in de bazaltische lava's op het eiland Disko
bij Ovifak op de Westkust van Groenland komen zelfs
reusachtige blokken gedegen nikkelhoudend ijzer voor, waaruit
de Eskimo's reeds sedertoverouden tijd hunne messen vervaardigen.
Dat dergelijke gesteenten in hooge mate locale storingen der
magnetische elementen moeten veroorzaken, spreekt wel van zelve,
doch tevens volgt er uit, dat ook de sedimentairevormingen,
die door «verweering» langzamerhand uit de eruptieve gesteenten
ontstaan, in hooge mate «ijzerhoudend» moeten zijn en in den
kringloop der stof wordt dit her- en derwaarts door de stroomende
wateren verplaatste ijzer dan weder door de «ijzerbacteriën»
tot moerasijzerertssamengeklonterd, zooals dat ook in belang
rijke mate in ons land het geval is.
Niet alleen worden uit verschillende oorden van ons land groote
massa's ?,van dit ijzererts jaar in jaar uit naar de smeltovens
uitgevoerd, doch ook bij minder gunstige verkeerstoestanden tot
verharding der wegen gebruikt. Dat dergelijke wegen minder
gewenscht zijn bij het gebruik van boussole-instrumenten ligt
voor de hand.
Reusachtig zijn overigens de massa's ijzer, die op aarde voor
komen; reeds de Romeinen kenden den «Erzberg» bij Eisenerz
in den Oost-Alphen en nog heden wordt hij in «etages» als
«dagbouw» ontgonnen en leverde in 1900 niet minder dan
II millioen Centenaar aan ijzer, terwijl bijna onuitputtelijke
hoeveelheden magneetijzererts voorkomen bij Dannemora en
elders op het Scandinavische Schiereiland.
De locale storingen der magnetische elementen zijn dienten
gevolge vrij algemeen en ook in Engeland, doch vooral ook in
Frankrijk, treden merkwaardige storingsgebieden op.
De «isogonen», welke over Frankrijk in het algemeen een
6i
R. D. M. Verbeek, «Topographische en Geologische beschrijving van een
gedeelte van Sumatra's Westkustpag. 232, etc.
