83
de eerste termen verdwijnen van de periodieke reeks, waarin de
verdeelingsfouten begrepen zijn, tot op die, waarin het (nvoud
van den afgelezen boog voorkomt. Om deze reden werden som
mige cirkels dan ook zelfs van 6 microscopen voorzien, zooals de
groote meridiaancirkel van Greenwich, en de muurcirkels
van Cambridge, Parijs, Washington, Brussel en Armagh.
In den regel worden echter de verdeelde randen der moderne
meridiaancirkels ieder door vier microscopen afgelezen, daar het
aflezen van een nog grooter aantal te veel tijd vordert.
Wanneer diametrale microscopen of noniën worden afgelezen
en dus de fouten worden bepaald van diametrale verdeelings-
strepen, dan verdwijnen uit de bovenstaande reeks alle termen,
welke met de oneven veelvouden van z zijn aangedaan en de
reeks verandert dan in:
u 2 u11 sin (2 z -f- Un )-j- 4 uIV sin (4 z -\- U!V )-j-(2).
In dezen vorm werd zij toegepast door Struve bij het onder
zoek der verdeelingsfouten van den Meridiaancirkel van Er tel
te Dor pat. Ook bij dezen cirkel bleken de fouten in hoofdzaak
een Systematisch karakter te dragen, zoodat slechts een gering
bedrag voor de toevallige fouten overbleef.
Bij den meridiaancirkel te Leiden is het echter anders gesteld
ofschoon dit instrument blijkens de boven opgegeven grenswaarden
der fouten tot' de besten behoort, dragen de fouten hier echter
geen op den voorgrond tredend systematisch karakter en bestaan
zij dus in hoofdzaak uit onregelmatige fouten, een gevolg van
de wijze van verdeeling door Pistor en Martins gevolgd. Dit
brengt echter weder de noodzakelijkheid mede, dat bij dergelijke
cirkels de fouten van een belangrijk grooter aantal deelstrepen
zullen moeten worden bepaald, dan voor de cirkels, waarbij de
verdeelingsfouten een meer systematisch karakter dragen zooals
dat bij die van Reichenbach en Ertel het geval is noodig
zal zijn.
Wanneer dezelfde hoek in verschillende standen van den rand
wordt gemeten, dan wordt daardoor met het oog op de systema
tische fouten het groote voordeel verkregen, dat zoovele van de
eerste termen der periodieke reeks, waarin die fouten begrepen
zijn, elkander in het eindresultaat zullen opheffen, als het getal
Dr. N. M. Kam. «Over de Fouten in de Verdeeling etc.» pag. 109, etc.
