85
Dit «minimum visibile» speelt ook in de lagere geodesie
eene belangrijke rol; te zwakke, slecht belichte loupen en kijkers
van te gering vermogen verzwaren en vertragen noodeloos menigen
landmeetkundigen arbeid. Bij het tegenwoordige standpunt der
verdeelingstechniek is hier door verveelvuldiging der waarnemingen
niets te winnen; wèl echter door de mogelijkheid eener vlotte
instelling met een kijker van voldoend optisch vermogen en
gemakkelijke aflezing door middel van flinke, goed belichte
loupen.
Bij de verdeeling zoowel als bij het onderzoek der randver-
deelingsfouten spelen temperatuursveranderingen eene groote
rol; de lichaamswarmte van den verdeelenden mechanicus zoowel
als de overigens in de werkplaats optredende temperatuurswisse
lingen kunnen licht in meer of mindere mate zich in de nauw
keurigheid der verdeeling weerspiegelen en groote voorzorgen
zijn dan ook steeds noodig, om de temperatuur tijdens de ver
deeling zoo gelijkmatig mogelijk te houden. Pistor en Martins
lieten vóór de verdeeling urenlang door een uurwerk gedreven
windvleugels boven hunne verdeelmachine en den daarop be
vestigden te verdeelen cirkel wentelen en om tijdens de waar
nemingen temperatuursveranderingen zooveel doenlijk onschadelijk
te maken, zijn de moderne meridiaancirkels niet tusschen de
steenen pilaren bevestigd, doch daarboven uitgebouwd en zijn
hunne microscopen in glazen kasten besloten, waarbuiten alleen
de oculairen uitsteken.
Met de onderzoekingen van Dr. Kam "zijn wij tevens genaderd
tot het interessante tijdperk der «Internationale Aardmeting»;
de driehoeksmetingen en astronomische plaatsbepalingen voor dit
doel, vorderden het gebruik van de meest volkomen theodolieten
en universalen en hooge eischen moesten derhalve aan de ver
deelingen dezer instrumenten worden gesteld.
De instrumenten onzer «Rijkscommissie voor Graadmeting
en Waterpassing» werden onderzocht aan de Technische
Hoogeschool te Delft en de wijze waarop dit plaats had en
de resultaten daarbij verkregen zijn medegedeeld door Prof. Hk. J.
Heuvelink in Zeitschrift für Vermessungswesen Jahrg.
1913, S. 44b etc; ook verschillende Jaarverslagen dezer Rijks
commissie bevatten daaromtrent een en ander.
Het onderzoek der verdeelingen had plaats: 1°. door middel
