83
Archimedes (287212 v. Chr.) reeds op geniale wijze het getal
jt waarvoor de Indiërs nog 10 gebruikten benaderde
en leerde, dat dit moest liggen tusschen 3^- en 3-°.
Ontzaggelijk veel is de wiskundige wetenschap verschuldigd
aan de Arabische geleerden, die, voortbouwende op de door de
Grieken en hunne voorgangers gelegde grondslagen en gesteund
door machtige beschermers, die met vorstelijke mildheid voor
zagen in de behoefte aan sterrenwachten, vooral de praktische
astronomie tot hoogere ontwikkeling brachten, waarmede nood-
wendiger wijze weder eene verdieping der mathematische weten
schappen gepaard moest gaan. Een telkens wederkeerend probleem
van groote beteekenis voor den Islamiet was de vaststelling van
de «Qibla», de richting naar de «Kaaba» te Mekka, werwaarts
de geloovige het gelaat tijdens het gebed had te richten; de
oplossing van dit probleem vorderde eene vrij hooge mate van
astronomisch-geographische kennis en hoever de arabische geleer
den het hierin hadden gebracht, kan ons blijken uit de werken
van Aboul Hassan Ali van Marokko, den grooten arabischen
astronoom uit de i3e eeuw, wiens beide hoofdwerken onder den
titel «Collection des commencements et des fins» en «Mé-
moire sur les instruments astronomiques des Arabes»
resp. in 1834 en 1842 door J. J. en L. A. Sédillot in het fransch
werden overgebracht.
Niet alleen in de Moskeeën en op openbare pleinen doch ook
in de woonhuizen der meer gegoeden en tevens op het cijferblad
van de «Bazithah» den horizontalen zonnewijzer met verticale
stift werd de «Qibla» door eene lijn aangegeven.Religieuse
doeleinden werkten hier dus in belangrijke mate mede aan den
opbouw der astronomisch-mathematische wetenschappen, zooals
trouwens vaker het geval was; in den jongsten tijd werden zelfs
ook al ten behoeve van de vaststelling van de «Qibla»
bepaalde projectiemethoden ontwikkeld, zoodat op een daarnaar
geconstrueerd «cartogram», met Mekka als middelpunt, niet alleen
deze richting doch ook de afstand der heilige stad, voor elke in
Dr. C. Schoy. Arabische Gnomonik Archiv der Deutschen Seewarte
XXXVI. Jahrg. 1913)-
