in zijne verhandelingen: «Bestimmung der Gradiënten der Schwer
kraft und ihrer Niveauflachen mit Hilfe der Drehwage». Verh
d. if Co,nf. d. Int. Aar dm., ie deel, i go 8) en «Bericht iiber
geodatische Arbeiten in Ungarn, besonders über Beobachtungen
mit der Drehwage». Verh. d, i-6e Conf. d. Int. Aardm. ie deel, igio).
Met betrekking tot Pankota als nulpunt werd o.a. op de stations
Vilagos, Kuvin, Paulis, Zabrany, Mikalaka en Nagyhalom, langs
geodetischen weg, voor de meridionale componente der loodaf-
wijking Astr. breedte Geod. breedte) resp. berekend:
o",3, 2",g, 8",7, 7",9, i",5 en 2",5, terwijl met de
«Drehwage» werd gevonden, resp.: 0">9> 2">5> 8",5,
7",8, i",8 en 2",3. Betere resultaten kunnen moeielijk
worden verwacht, daar de astr.-geod. bepaalde loodafwijkingen
reeds zijn behebt met eene middelbare fout van o",4. J)
•Bij eene vergelijking der relatieve zwaartekrachtsbepalingen,
verkregen met behulp der «Drehwage», met de resultaten vol
gende uit de waarnemingen met het «Slingerapparaat», volgde
ten opzichte van een 6-tal trekken voor het verschil A gDrehw.
Agsiing., resp.: 0,010,01-(- 0,04, 0,01, +0,05 en-fo.oom.M.
Ook hier dus eene verrassende overeenstemming.
Veel aandacht wijdde Eötvös ook aan het «Aardmagnetisme»
en steeds liet hij op ieder station, waar waarnemingen ten be
hoeve van de zwaartekrachtsbepalingen werden gedaan, ook de
elementen van het aardmagnetisme bepalen. Een artikel van
zijne hand: «Untersuchungen über Gravitation und Erdmagnetisme»
verscheen in 1896 in «Ann. d. Phys. u. Chemie, Bd. 59».
Naar aanleiding van zijne opmerking, dat bij de zwaartekrachts
bepalingen op den oceaan, met behulp van Kookpunts-thermo-
meter en Kwikzilver-barometer, ook rekening zou moeten worden
gehouden met den koers van het schip, construeerde Eötvös nog
slechts enkele jaren geleden een klein apparaat, bestaande in eene
om eene verticale as roteerende zeer gevoelige balans, ter demon
stratie van de draaiing der aarde.
Dank zij de groote werkzaamheid en toewijding van mannen
als Eötvös en von Sterneck (Slingerapparaat) is ,Hongarije
gedurende het laatste 20-tal jaren overdekt met een net van
meerdere duizenden stations, waarop zwaartekrachtsbepalingen zijn
118
Zie nader hierover: Eggeit, Theorie und Anwendung der Drehwage von
Eötvös (Zeitschr. f. Verm. I9I3> Heft 18, 19).
