-
Deutschen Akademie der Naturforscher» eene verhande
ling uitgegeven van Dr. phil. Eilhard Wiedemann onder
medewerking van Dr. phil. und Dr. techn. Fritz Hauser, ge
titeld: «Über die Uhren im Bereiche der islamischen
Kultur», waarin o.a. ook wordt besproken het beroemde uurwerk
aan de Bab Gairün of Bab al Sa'at (Poort van het Uurwerk)
van de Moskee te Dam ask us.
In dit overigens mooie werk is herhaaldelijk van eene Idada
sprake en ofschoon de gelukkige constellatie eener medewerking
tusschen twee geleerden, waarvan de een tevens technicus is,
zou doen vermoeden, dat nu ook wel de juiste schrijfwijze in het
duitsch zal worden gevolgd, is dit geenszins het geval, daar
voortdurend de schrijfwijze aUidade wordt gehandhaafd. Trouwens
ook met de plaats van de dal (d) en de dad (d) is het niet steeds
in den haak en daar Wiedemann in zijn werk niet de oor
spronkelijke arabische karakters, doch slechts de transscriptie
weergeeft, zullen wij ons ter nadere voorlichting dus tot bereik
bare werken der oude arabische astronomen moeten wenden.
Arabische manuscripten op astronomisch gebied bevinden
zich o.a. in de bibliotheken te Leiden en te Parijs. Onder den
algemeenen titel: «Traité des instruments astronomiques
des Arabes, compose au treizième siècle par Aboul Hhas-
san Ali de Maroc», gaf L. Am. Sédillot in 1834 de door
zijnen vader, den orientalist J. J. Sédillot, bezorgde vertaling
van Aboul iTassans hoofdwerk in het licht, onder den titel
«Collection des commencements et des fins»; in 1842 volgde
hierop het belangrijke vervolg getiteld: «Mémoire sur les instru
ments Astronomiques des Arabes par L. Am. Sédillot».
Bij de beschrijving van het astrolabium zegt Sédillot hier;
«c'est d'abord l'alidade ou traverse (SpUA mediclimum,
regula, sive volvella) garnie de deux pinnules; l'un des cótes
de l'alidade passe par le centre de l'astrolabe, sur une ligne droite
qu'on appelait ligne de direction (linea fiduciae)». Wij staan
hier dus voor de alidade in den oorspronkelijken eenvoudigen
vorm en tevens voor de juiste arabische schrijfwijze.
Zooals bekend is, wordt het arabisch als Semitische taal van
rechts naar links geschreven en na het onbuigbare lidwoord j|
(al) volgt hier het letterteeken (aïn); de «aïn» is eene eigen-
aardige keelklank, die slechts aan de Semitische talen eigen is
I
