77
FOUT IN DE LOGARITHMENTAFELS MET 7 DECIMALEN
VAN SCHRÖN.
In den vorigen jaargang van ons tijdschrift wezen wij op blz.
101 op eene fout voorkomende in een stereotypen herdruk van
de logarithmentafels met 6 decimalen van Bremiker, welke fout
noch in de voorafgaande, noch in de latere herdrukken voorkomt.
Blijkens eene vriendelijke mededeeling van den heer Wildeboer
is thans te Delft eene fout geconstateerd in een paar uitgaven
van de logarithmentafels met 7 decimalen van Schrön en wel
in de Duitsche uitgave: «Ein und zwanzigste revidirte stereotyp
Ausgabe 1890» en in de i2e Nederlandsche Uitgave van 1873.
De log. van n°. 58244 wordt daar opgegeven als te zijn: 765/512,
wat moet zijn 7652512, zooals gemakkelijk te constateeren valt
door vergelijking van de voorafgaande en de volgende mantisse.
Het merkwaardige van dit geval is nu echter, dat deze fout
niet voorkomt in andere exemplaren van dezelfde uitgave. Voor
de 21e Duitsche uitgave kon dit door vergelijking te Delft worden
geconstateerd, van de 12e Nederlandsche uitgave bezit ik zelf een
exemplaar en daarin komt de gesignaleerde fout niet voor.
Exemplaren van de 2e Nederlandsche- en de 24e Duitsche uit
gave te Delft aanwezig, bleken goed te zijn, eveneens alle ten
kadasterkantore te Arnhem aanwezige exemplaren; dit waren:
de 9e (1868) en 14e (1875) Duitsche- en de 2e (1864), 3e (1867),
9e (1869 in 2 ex.) en 12e (1873) Nederlandsche uitgaven. Het
zijn dus totnogtoe alleen sommige exemplaren van de 21e Duit
sche- en de 12e Nederlandsche uitgave, waarin deze fout werd
geconstateerdvan een defect cijfer, dat wellicht minder duidelijk
leesbaar zou zijn, is daarbij geen sprake.
Een dieper doordringen in de «verborgenheden» van het druk-
kersbedrijf zou alleen het raadsel kunnen verklaren, hoe van
dezelfde stereotype uitgave sommige exemplaren goed en andere
fout kunnen zijn; de heer Wildeboer oppert het vermoeden,
dat van eenzelfde zetsel wellicht verschillende stereotypplaten zouden
kunnen zijn gemaakt, die door elkander werden gebruikt, totdat
de plaat is versleten.
Hoe dit ook moge zijn, het blijft een vrij bedenkelijk ver
schijnsel, dat zelfs stereotype herdruk ons niet kan vrijwaren voor
het insluipen van dergelijke fouten.
