«7
vertoont de in 1782 door den Hessischen ingenieur J. H. Müller
te Darmstadt vervaardigde machine.
Aan den Eizasser Charles Xavier Thomas komt de eer toe
de rekenmachines het eerst voorden handel te hebben gefabriceerd;
in 1820 werd zijn «arithmometer! gepatenteerd. De machine
-van Thomas is feitelijk nog heden in de Burkhardtsche behouden,
welke laatste sedert 1879 in Glashütte wordt vervaardigd.
Bij alle tot dusver geconstrueerde machines werd de vermenig
vuldiging tot een herhaalde optelling teruggebracht; Maurel en
Jayet (1849) en Tschikyscheff (1878) trachtten die bewerking
meer direct uit te voeren. Ofschoon zij daarin met hun meer
samengestelde machines slaagden, brachten deze toch geen noemens
waardige verbetering, omdat het aantal noodige omdraaiingen
feitelijk niet verminderd werd en alleen het verstellen van het
telwerk werd uitgespaard.
Niet onvermeld mag blijven de rekenmachine van professor
Dr. Eduard Selling te Würzburg (1886), die een nieuw schakel-
werk toepaste, terwijl als merkwaardigste uitvinding der 19e eeuw
mag gelden het in 1889 door Léon Bollée uitgevonden vermenig-
vuldiglichaam, door O. Steijer en H. W. Egli later (1892) voor
de machine «millionar» gebruikt.
W. T. Odhner te Petersburg vervaardigde in 1892 een machine,
die door een nieuwen vorm van het schakelwerk zich onderscheidt
van de machine van Burkhardt, hij vervangt de bovengenoemde
cylinders door schakelraderen.
De firma Grimme, Natalis en Co. te Brunswijk heeft de
fabricatie dezer, onder den naam «Brunsviga» in den handel ge
brachte, machine ter hand genomen. Een der eerste typen Bruns
viga wordt, wat de hoofdzaken betreft, beschreven in Jordan II,
8e uitga-e 1914, blz. 171 e.v., waarin ook afbeeldingen en korte
beschrijvingen zijn opgenomen van de machines van Burkhardt,
Steiger en Egli en Hamann, en aan welk standaardwerk boven
staande gegevens werden ontleend.
Tot de leermiddelen der afdeeling Geodesie aan de Landbouw-
hoogeschool behooren een Millionar en een Brunsviga. De eerste
kadastrale rekenmachine is de door Trinks verbeterde, men zou
geneigd zijn te zeggen, «vervolmaakte» Brunsviga, in den handel
gebracht onder den naam «Trinks Triplex Brunsviga», in haar
nieuwsten vorm het eerst geconstrueerd in November 1911 en
