Bij eene beschouwing over het nut der veldwerkkopie in ver
houding tot de kosten kan daarom het systeem Hütten worden
uitgeschakeld.
Uit een statistiekje, voor de 5e divisie opgemaakt, blijkt dat
een teekenaar gemiddeld per dag 3V2 a 4 veldwerk-kopieën ver
vaardigd. Hieruit valt gemakkelijk af te leiden dat een kopie
gemiddeld ongeveer f 2.50 kost.
Neemt men aan, dat van deze kopieën later gemiddeld 1 proc.
voor 'controle wordt geraadpleegd en meer zal het wel niet
zijn sinds voorgeschreven is dat elk veldwerk controlematen moet
bevatten voor hoofdscheidingen dan komt elke raadpleging
op f 250 te staan. Rekent men verder dat de kans op het in
het ongereede raken van een minuut-veldwerk eveneens 1 proc.
is en dat van die verloren minuten later 10 proc. door een land
meter zouden geraadpleegd zijn, dan komt het nut der aanwezig
heid van een kopie op f 2500 aan kosten te staan.
Bestond er geen middel om de kosten tot een fractie van de
tegenwoordige terug te brengen, ik zou geen oogenblik in twijfel
zijn of tot afschaffing der veldwerk-kopieën behoort te worden
overgegaan, Dat middel echter is misschien te vinden in het
photografeeren van veldwerken. Bijzonder practisch lijkt me het
apparaat bekend als Goerz-Kontophot.
Daarmee kunnen in één dag veel meer veldwerken worden
gekopiëerd dan door een teekenaar in een jaar.
Boven lichtdruk heeft het apparaat allerlei voordeelen. Het
kopieert onmiddellijk naar het origineel zonder een plaat, en
nagenoeg in denzelfden tijd één kopie van 100 veldwerken als
100 kopieën van een veldwerk. Het kopiëert niet alleen van
O. I. inkt, maar met gelijke scherpte van schrijfinkt, onverschillig
van welke kleur. Zelfs van 'potloodaanteekeningen, die niet al
te flauw zijn, levert het vrij duidelijke kopieën.
Men kan er ook gebruik van maken voor uittreksels uit de
plans, desgewenscht vergroot of verkleind, die het oppervlak van
33 X 33 centimeter niet overschrijden, verder om de over- en
inschrijving in de openbare registers te vervangen door photo-
grafische reproducties, enz.
Nog één stap verder en ook de vernieuwing van plans geschiedt
photografisch.
Eenige voorbeelden van veldwerkkopieën, die ik te Berlijn liet
t4ó
