iö5
De vorm der golven is die eener trochoïde\ zooals een punt ge
legen op den omtrek van een langs eene rechte lijn voortrollenden
cirkel eene cycloïde beschrijft, zoo beschrijft een punt gelegen op
den straal van dezen cirkel eene trochoïde of golflijn. De leer
der golfbeweging wordt dus beheerscht door de trochoïden-theorie.
Elk waterdeeltje neemt deel aan eene orbitale beweging, waarbij
het bij windgolven in een cirkel, bij getijgolven in eene ellips
wordt rondgevoerd, zoodat het ongeveer op dezelfde plaats terug
keert, doch de golf schrijdt voort volgens het beloop der tro
choïde en met eene snelheid, die afhankelijk is van de diepte
van de zee, zooals ook wordt aangegeven door de Lagrange'sche
formulec J/g h, waarin h de diepte van het waterbekken be-
teekent en g de versnelling is der zwaartekracht. Watergolven
zijn dus gravitatiegolven.
De getijgolven worden in hooge mate beïnvloed door den wind;
golven van 90 Meter lengte en 3 Meter hoogte zijn bij krach-
tigen wind op hooge zee geen zeldzaamheid en de peilschaal
waarnemingen kunnen dientengevolge bij aanhoudenden wind
niet alleen van dag tot dag groote verschillen aangeven, doch
ook de jaargemiddelden hebben nog een zeer grillig verloop,
zooals ook blijkt uit het diagram, opgenomen op blz. 14 van
jaarg. 1921 van dit tijdschrift.
Wij Nederlanders kunnen bogen op de oudste en meest vol
ledige reeks van waterstandswaarnemingen; aan het «Stads-
Waterkantoor» te Amsterdam werd sedert het jaar 1700 ge
regeld van uur tot uur met den «peilstok» de hoogte van het
met de Zee in onbelemmerde gemeenschap staande water onder
het waterkantoor bepaald en geboekt in meerendeels nog voor
handen bescheiden.
De waarnemingen namen den 1 Januari 1700 een aanvang
en eindigden in i860 tengevolge van de afsluiting van het IJ
bij Schellingwoude; zij omvatten derhalve eene reeks van 161
jaren, waarvan echter nog slechts 58 jaren zijn berekend. De
aanteekeningen betreffende de jaren 17501766 zijn verloren
gegaan.
Reeds in 16801682 waren echter te Amsterdam nieuwe water-
keeringen aangelegd en in de daarbij behoorende sluizen werden
peilmerksteenen aangebracht met het opschrift: Zeedijkshooghte
