DE COMPTOMETER.
In aflevering 3 van jaargang 1921 gaven wij een kort over
zicht van de ontwikkelingsgeschiedenis der rekenmachines, ontleend
aan Jordan II, en eene beschrijving van de Trinks Triplex machine-
Onze bibliotheek werd sedert verrijkt met «Origin of Modern
Calculating Machines by J. A. V. Turck» (zie blz. 65 van den
vorigen jaargang); de bestudeering hiervan kunnen wij ieder belang
stellende in rekenmachines, haar fabricatie en techniek ten zeerste
aanbevelen.
In het begin van dit jaar maakten wij voor het eerst kennis
met den comptometer, konden deze kennismaking onlangs voort
zetten en meenen eenige korte mededeelingen omtrent deze machine
aan de lezers van ons Tijdschrift niet te mogen onthouden.
De comptometer is eene Amerikaansche machine, uitgevonden
door Dorr. E. Feit te Chicago, die zijn eerste in metaal uitge
voerde machine in 1886 voltooide en in 1887 patenteerde; hij
associeerde zich spoedig daarop met Mr. Robert Tarrant zoodat
begin 1889 de Felt Tarrant Mfg Co. ontstond, die nog steeds
den comptometer fabriceert en verkoopt.
Wij zouden de ons ter beschikking gestelde ruimte spoedig
overschrijden en ons te veel in technische bijzonderheden moeten
begeven, indien wij zouden pogen een volledige beschrijving van
den comptometer en een verslag van alle sinds 1887 aangebrachte
verbeteringen te geven; daarvoor verwijzende naar Origin of
Modern Calculating Machines (zie boven) volstaan wij met een
voudige vermelding van enkele hoofdzaken.
De comptometer behoort tot de zoogenaamde «keydriven»
machines waarbij het telwerk in werking gebracht wordt door
den druk zelf op de toetsen in tegenstelling tot de «key-set»
machines, waarbij de toetsen of stiften slechts tot instelling dienen
en een afzonderlijk bewegingsmechanisme wordt aangewend.
De eerste machines lieten slechts enkelvoudige beweging toe
d.w.z. men kon niet meer dan één toets tegelijk gebruiken zonder
de tientallen-overbrenging te doen haperen. Kort na 1900 vol
tooide Feit den «Duplex comptometer», bij welke machine men
met eenheden, tientallen, honderdtallen enz. tegelijk kan werken,
terwijl ook de tientallen overbrenging zonder fonten functioneert.
De nieuwste machines hebben verder het «controlledkey» systeem,
17
