i85
gebruik van het goed aan niemand verantwoording is verschul
digd, is overgegaan in de meer sociale, dat het eigendomsrecht
wordt beschouwd als factor van het productieproces. De hieruit
volgende plichten van den eigenaar, zijn grond zoo economisch
mogelijk te gebruiken, erkennende, moet men bij onwil of onmacht
van den eigenaar komen tot onteigening (Woningwet en Land-
arbeiderswet) en, indien vorm of ligging der perceelen het pro
ductieproces belemmeren, tot de minder verstrekkende ruilver
kaveling.
De beantwoording der 2e vraag hangt af van de mate van
deze belemmering, die voornamelijk haar oorzaak vindt in de
ongunstige bodemindeeling en een gebrekkig wegen- en waternet,
waarvoor spreker verschillende oorzaken noemt. Slechte bodem
indeeling verhindert het gebruik van moderne landbouwwerktuigen
en kunstmest, rationeele vruchtwisseling en bestrijding van plan
tenziekten, drainage of normaliseering van waterleidingen. Goede
bodemindeeling vermindert de kosten van bearbeiding, toezicht
en transport, het aantal toegangswegen en de lengte der grenzen
en ten slotte de kans op grensgeschillen.
Ruilverkaveling kan dus de productie bevorderen door verhoo
ging van de bruto-opbrengst en vermindering van de kosten.
Volgens een recente schatting van de Nederlandsche Heidemaat
schappij komt 16 van de oppervlakte van Nederland direct in
aanmerking voor ruilverkaveling.
Spreker bestrijdt uitvoerig de bewering, dat ruilverkaveling zou
zijn een bijzondere vorm van onteigening. Heeft deze tot doel
vervanging van de persoon, gene bedoelt de vervanging van een
zaak door een gelijksoortige met betere economische kwaliteit.
Bij onteigening komt het goed in vrijen eigendom in handen van
den onteigenende, bij ruilverkaveling gaan alle rechten, die niet
aan een bepaalde plaats gebonden zijn, op de nieuwe kavels over.
Bij onteigening wordt volledige, bij ruilverkaveling evenredige
schadeloosstelling toegekend.
Het initiatief behoort van de belanghebbenden uit te gaan.
Alleen in Pruisen wordt sedert 1920 een andere weg gevolgd.
Gaat de ruilverkaveling niet gepaard met moderniseering van het
bedrijf waartoe belanghebbenden niet kunnen worden gedwon
gen dan is het voordeel vrij problematiek. Kan men dan, als
de eigenaren de ruilverkaveling willen, hen niet hun gang laten
