145
fabrikanten gevoerd door een outsider en niet door een kadasterman?
Het corps landmeters heeft een dergelijke terzijdestelling niet
verdiend; het heeft in zijn midden ambtenaren, alleszins bevoegd
en bekwaam tot den aangeduiden arbeid en wie zal beter rekening
weten te houden met specifiek kadastrale eischen dan de landmeter?
Waarom werd de Ncderlandsche industrie uitgesloten?
üp mijn vraag aan den fabrikant G. de Koningh of ook
met hem werd onderhandeld, kreeg ik een ontkennend antwoord.
Afgescheiden van de uitkomst, bij onderhandeling met binnen-
en buitenlandsche fabrikanten, is een uitsluiting a priori van den
Nederlander volkomen in strijd met den thans wel zeer dringenden
eisch: «steunt de eigen industrie».
2. a. Voor een kadastertheodoliet verdient m. i. de tot nu
toe meest gebruikelijke as-constructie, waarbij de kijker kan
doorslaan, de voorkeur. Bij kadastrale metingen is het dikwijls
van belang snel volledige series, d. i. in beide kijkerstanden, te
meten; omleggen werkt dan belemmerend.
b. Het schoonmaken van de zilverstrookik zou hier met
instemming schrijvers woorden ten aanzien van de ontlastings-
schroef herhaald hebben gezien: «men doet het allerbeste er
zorgvuldig af te blijven».
c. Hier vermeldt schrijver een afwijking tusschen commissie-
eisch en uitvoering, zij het ook ten aanzien van een (overigens
zeer belangrijk) onderdeel, die mijn twijfel aan de vaststelling
van typen steunt.
d. De kijker is m.i. beslist te zwakvoor een kadastertheodoliet
van 16 c.M. mag zeker een objectiefopening van 35 m.M. op haar
plaats worden geacht, waarbij, bij een brandwijdte van 280 m.M.
en een oculair van 14 of 9 m.M. brandwijdte een twintig-respec
tievelijk dertigvoudige vergrooting zou worden verkregen.
e. Daar de loodrechtstelling der tweede as op de eerste voor
kadastrale metingen niet behoeft te voldoen aan eischen van
astronomische instrumenten, komt het ruiterniveau mij voor als
overbodige luxe; men zal het waarschijnlijk nimmer gebruiken.
g. Ik zou de voorkeur hebben gegeven aan een centreerinrichting,
als ten behoeve van de hermetingen van Dieren en Apeldoorn
werd geconstrueerd voor den 17 c.M. Breithaupt-theodoliet n°. 2196
te Arnhem. Deze is veel eenvoudiger dan die van het nieuwe
instrument; ze bestaat uit een alluminiumdekplaat op den drie-
