moesten om de nauwkeurigheid, bij waterpassen bereikt, zooveel
mogelijk op te voeren, dan berusten deze op de hiervoor genoemde
ervaring, dat aan instellen met een kijker en inspelen van een
niveau de voorkeur dient gegeven te worden boven aflezen met
een kijker en aflezen van het niveau.
Het meest streng is dit doorgevoerd bij de methode van water
passen der Landwirtschaftliche Hochschule te Berlijn, waarbij
instellen van den kijker en inspelen van het niveau samengingen.
Bij de in ons land voor de nauwkeurigheidswaterpassing ge
volgde methode Cohen Stuart2) treft men de combinatie in
stellen kijker en aflezen niveau aan.
Voor zoover mij bekend, heeft men er vroeger niet aan gedacht
de algemeen erkende groote mate van zekerheid van het instellen
op of het halveeren van een schaalinterval te gebruiken voor het
samenstellen van een schaalverdeeling, waarop het aflezen niet
alleen met veel grootere nauwkeurigheid voor de gebruikelijke
afstanden kan geschieden, maar waarop ook voor groote afstanden
nog mooie aflezingen zijn te doen.
Deze zekerheid bij het halveeren opent de mogelijkheid een
verdeeling tot stand te brengen, zonder gebruik te maken van
verdeelstrepen. Voor de verdeeling kunnen dan dienen de (denk
beeldige) hartlijnen van velden. Een verdeelstreep is alzoo ge
geven door het midden van een veld en dit brengt mede, dat de
invloed van de fouten, gemaakt bij het aangeven van de grenzen
van het veld, door het middelen daartusschen sterk wordt verkleind.
Het zichtbaar maken van bijv. een millimeter op grooten afstand,
hetgeen met een gewone min-verdeeling uitgesloten is, hangt af
van de relatieve fout, waarmede men op een veld kan instellen.
Men kan altijd twee velden zoo groot nemen, dat instellen
daarop mogelijk is. Wanneer nu hun hartlijnen onderling een
mm evenwijdig zijn verschoven, dan hangt de mogelijkheid om
dit verschil in ligging door een kijker waar te nemen, geheel af
van de relatieve fout in het instellen.
De vier volgende figuren doen zien, hoe, geleid door deze ge
dachte een nieuwe schaal- of baakverdeeling is ontstaan, die naar
42
1) Zie Zdtschrift f. Vermessungswesen o.a. jaargang 1902.
2) Werken van de Ned. Rijkscommissie v. Graadmeting en Waterpassing II be
treffende nauwkeurigheidswaterpassing 1875 1885.
