C°s r6
u6 i6 n (3 x y)
cos i6
cos r7
u7 i7 3 n (x y)
u9 ig 2 n (3 x y)
cos r9
cos i9
Het uitzetten van rechte hoeken met het prisma is dus onder
hevig aan twee in foutieven zin werkende invloeden. De eene
is de te berekenen waarde p, die voor een gegeven prisma dus
afhankelijk is van i; de andere is de zoogenaamde «Absteckungs-
fehler» m met een middelbare waarde van 1',ibeide zijn op geen
enkele manier te ontloopen. De eerste, p, is voor elk prisma
zoo ongeveer te bepalen, omdat i gewoonlijk gemiddeld op 450
gesteld kan worden; zij fungeert dus als een constante invloed,
die toeneemt met de lengte der loodlijn wanneer het om lengte
maat gaat. De tweede, m, blijft haar waarde behouden wanneer
de lengte der loodlijn niet te klein is, 25 m, doch neemt toe
wanneer die 1 afneemt de dikte van den paal bijvoorbeeld
waarop de loodlijn genomen wordt, is van meer invloed wanneer
die paal dichtbij staat, dan wanneer hij ver verwijderd is. Voor
p 10' is onder medewerking dus van m voor het bepalen van
het voetpunt eener loodlijn van ongeveer 25 meter op een gegeven
punt in een gegeven lijn, de fout-makende invloed te bepalen
op minstens 10 cm. Wanneer het dus op nauwkeurigheid aan
komt, kan ik met het prisma alleen niet volstaan en moet de
plaats van het voetpunt dus gecorrigeerd worden met eene treklijn
(transversaal). Die treklijn dient dus ter correctie, d. w. z. dat
haar aanwijzing van het voetpunt dus nauwkeuriger geacht wordt
dan die van het prisma. Natuurlijk lengtemeting met een
meetband gaat een nauwkeurigheid van 10 cm ver te boven;
wanneer het dus op de zoo juist-mogelijke ligging van het voet
punt aankomt, moet het hulpinstrumentje dus niet gebruikt worden
en is een stel transversalen dus ver te verkiezen. Geschikt werkt
het, wanneer de lengte van loodlijnen bepaald moet worden,
waarbij het op de plaats van het voetpunt niet zoo scherp aan
komt, d. w. z. wanneer we niet te doen hebben met zelfstandige
punten, maar punten eener lijn, die ongeveer evenwijdig loopt
met de meetlijn en de plaatselijke kromming of snijding van de
COS 17
