BIJ HET 50-JARIG BESTAAN DER RIJKSCOMMISSIE
VOOR GRAADMETING EN WATERPASSING.
De Rijkscommissie voor Graadmeting en Waterpassing werd
in het leven geroepen bij K. B. van 20 Februari 1879, n°. 3.
Wanneer wij op haar 50-jarigen arbeid een blik willen gaan
werpen, zij 't dan ook maar een vluchtige, dan moeten wij in
gedachten eerst nog even een aantal jaren verder teruggaan, tot
1861; toen immers had de Pruisische regeering tot Nederland,
evenals tot andere rijken, het verzoek gericht deel te nemen aan
de Europeesche graadmeting, waarvan het centraal bureau was
gevestigd te Berlijn. De Nederlandsche had aan eerstgenoemde
regeering medegedeeld, in 1864, dat ons land zijn aandeel in
dien internationalen arbeid wenschte op zich te nemen, en in
1866 was door Dr. F. J. Stamkart een begin gemaakt met een
driehoeksmeting ten behoeve der graadmeting.
Toen op voorstel van de Kon. Akademie van Wetenschappen
de Rijkscommissie werd ingesteld, kwam de voltooiing van deze
driehoeksmeting tot haar taak te behooren en ook werd zij be
last met de berekening van getij-hoogten en met de ten-einde-
brenging der nauwkeurigheidswaterpassing, welke in 1875 door
Dr. Cohen Stuart was aangevangen.
Deze waterpassing (waarbij de onlangs overleden oud-minister
C. Lely als jong ingenieur waarnemingen en berekeningen ver
richtte) was op uitstekende wijze opgezet. Zij werd verder uit
stekend geleid, zij was ook weldra voltooid (in 1885) en, wat
nog meer zegt, goed geslaagd!
Het is den meesten onzer lezers bekend, dat niet aldus kon
worden getuigd van het triangulatiewerk van Stamkart; aan
de hooge eischen, welke aan een dergelijken arbeid moesten
worden gesteld, voldeed dit niet, blijkens een onderzoek na zijn
dood (in 1882) ingesteld. Mannen als Dr. H. G. van de Sande
Bakhuyzen, Dr. Bosscha, Dr. Oudemans en Dr. Schols hebben
daarin niet berust. Zij wisten van de regeering gedaan te
krijgen, dat gelden werden beschikbaar gesteld (voor 't eerst in
1885) voor eene naar wetenschappelijke eischen uit te voeren drie
hoeksmeting en onmiddellijk is toen de voorbereiding krachtig
