57
aan het hermeten dorp Velp, (welke hermeting echter niet is
aangesloten aan de R. D.) was het noodig, dit terrein door poly
gonen te omsluiten. Het bleek uitgesloten, om in of onmiddelijk
bij dit terrein, ook maar één Snellius-punt te bepalen, zoodat er
maar één oplossing was: als beginpunt van een polygoon te
nemen de toren van Velp, gelegen op i km. ten Zuiden van
dit terrein en als eindpunt den top van de «Emma-pyramide»,
gelegen op i km. ten Noorden, welk punt goed was te bepalen.
Daardoor werd deze polygoon 3 km. lang; het hoogte
verschil tusschen het begin en het einde bedraagt 80 m.,
terwijl 1.5 km. over zéér geaccidenteerd boschterrein loopt,
(met hellingen tot 250) verder over bermen bouwland en 1 km.
bestrating.
Daar ik niet de beschikking had over een tachymeter, voerde
ik de lengte-meting als volgt uit: het heuvelterrein werd met
meetlatten van 5 m., de rest met een veer van 20 m. lengte
gemeten.
Om de lengte-verhouding tusschen latten en meetveer vast te
stellen werden drie polygoonzijden met beide hulpmiddelen twee
maal gemeten. Op 3 vrij lange zijden werd gevonden, dat bij
de lengten met de latten bepaald, per 100 m. respectievelijk 5,3
5,3 en 5,4 c.m. moest worden opgeteld, om tot de lengten te
komen die de veermeting gaf. Uit de overeenstemming tusschen
deze drie verschillen bleek, dat het overbodig was om de rest
met latten te meten.
Nadat ik met deze gegevens de latmeting had herleid tot veer
meting, verwachtte ik een dragelijk resultaat en kreeg1,92 m.
sluitfout, terwijl de hoekmeting volkomen sloot.
Ik verspeelde daarna ettelijke dagen met nutteloos narekenen,
onderzocht zelfs de mogelijkheid of de coördinaten van Velp
foutief zouden kunnen zijn, en toen ik de zekerheid had, dat
nóch in de eindpunten, nóch in de meting of berekening van de
polygoon een grove fout kon zijn geslopen, concludeerde ik dat
deze onmogelijke sluitfout moest zijn ontstaan, doordat alle denk
bare bronnen van regelmatige fouten in denzelfden zin werkten.
De veerlengte kon één dezer bronnen zijn, hoewel dit onwaar
schijnlijk leek, daar een nieuwe veer was gebruikt, die twee maal
was vergeleken met een maat uitgezet op ons kantoor. Werkelijk
bleek bij onderzoek te Wageningen, dat bij de temperatuur,
