grooter wordt dan 1 mm. De capaciteit van dit minimumgebied
(29) is ruim voldoende om de noniën af te lezen, zonder het beeld
te verplaatsen. Het is echter steeds goed, om de beelden op de
zelfde plaats van het gezichtsveld te brengen. Om de hierboven
genoemde voorwaarde te vervullen, is het noodig het prisma een
bepaalden stand te geven. Voor ieder prisma moet de beste
stand berekend worden. (Voor ons prisma is deze stand verkregen
als de normaal op het eerste brekingsvlak een hoek van ls
maakt met de richting van de optische as). Indien met het hier
besproken verschijnsel bij het monteeren van het prisma rekening
wordt gehouden, zal dit niet alleen nonius-, maar ook streep-
aflezingen ten goede komen.
Metingen met de verbeterde nonius-baak gaven gunstige resultaten.
Een constante werd bepaald uit 9 waarnemingen op verschillende
afstanden. De m. f. in het gemiddelde van 4 nonius-aflezingen
was 7 mm. Op denzelfden dag werden onder geheel dezelfde
omstandigheden 10 andere waarnemingen gedaan. De, met de
hierboven gevonden constante, herleide aflezingen, gaven een m.f.
van 9 mm. Een volgenden dag werden metingen gedaan met
tamelijke ondulatie. Als m.f. in het gemiddelde van 4 nonius
aflezingen op 14 afstanden werd gevonden 11 mm.
Om de practische bruikbaarheid verder na te gaan, werd te
Marken een polygoon gemeten van 3600 mde sluitfout was,
nadat rekening was gehouden met de correctie voor overgang
van geodetische lijn tot koorde in de kaart, in X en Y respec
tievelijk 10 en 1 cm. Twee polygoonpunten op 1200 en 2400 m
van het eerste driehoekspunt verwijderd, werden als driehoeks-
punten bepaald. Het verschil tusschen de coördinaten als driehoeks-
en als polygoonpunt was resp. in X en Y, 2 en 3 cm, en 7 en 8 cm.
Hiermede was, behalve de bruikbaarheid van de baak, bewezen,
dat bij gebruikmaking van dubbelbeeld-afstandsmeting, het aantal
driehoekspunten aanmerkelijk kan worden beperkt.
Naast de hiergenoemde typen wilde ik U vertoonen de nieuwste,
door Prof. Dieperink ontworpen baak (fig. 11). Er is veel
overeenkomst met de bekende velden-millimeterbaak. Men zou
zeggen het is er een omkeering van. Hier strepen op 2 cm af
stand, waar ginds de millimetervelden gevonden worden. Hier
148
