196
hoeken, uitgespreid tusschen Mont-Cassel en Jever over het gebied
der Nederlanden, komen er slechts vijf voor, waarin de fout in de
som der hoeken grooter is dan drie secunden; de afwijkingen zijn
resp. 3", 175, 3",329, 3",652, 5",245 en 7",652. Ver
der is in 23 gevallen de sluitfout gelegen tusschen 2 en 3 secunden;
45 driehoeken geven een sluitfout, grooter dan 1 en kleiner dan 2
secunden, terwijl voor 75 driehoeken die fout minder dan 1 secunde
bedraagt. Een minder gunstige omstandigheid is, dat 15 driehoeken
niet vol zijn gemeten; de waarde van den niet gemeten hoek is uit
de twee overige hoeken afgeleid.
Uit het rapport van Delambre van 22 Maart 1813, opge
nomen in het „Précis", blijkt, dat een systematische vereffening niet
door Krayenhoff werd uitgevoerd; niettemin is hij er in ge
slaagd, zijn driehoeksnet sluitend te maken; tegenstrijdigheden
komen er niet of slechts tot zeer geringe bedragen in voor.
Een grondig onderzoek van Krayenhoffs werk, ingesteld
door prof. dr. Cohen Stuart gaf een groote teleurstelling, wat
betreft de waarde van de uitgevoerde metingen. Uit dit onderzoek
bleek, dat er ontoelaatbare verschillen optreden in de middelbare
fouten der door Krayenhoff verrichte hoekmetingen, al naar
gelang deze werden afgeleid uit de gemeten hoeken in een drie-
hoekspunt (stationsvereffening), uit de sluitfouten der driehoeken
en uit de hoeken aan den omtrek van een veelhoek, alzoo uit de
zoogenaamde zijdenvergelijkingen. De abnormaliteit dezer verschil
len deed, evenals trouwens de toelichtende tekst reeds min of meer
gedaan had, twijfel ontstaan aan de „onpartijdigheid" der in het
„Précis" opgenomen waarnemingen.
Dat deze twijfel gegrond was, bleek uit de raadpleging der oor
spronkelijke metingen, verzameld in de te velde gebezigde meetboe-
ken. Hierbij kwam aan het licht, dat de vaststelling van de meetre
sultaten, zooals zij in het Précis historique zijn vermeld, niet volgens
een vast systeem heeft plaats gehad, maar dat met een zekere „wil
lekeur" is gehandeld. Uit een vergelijking van de meetboeken met
de gegevens van het Précis, bleek, dat meermalen uit de verschil
lende waarnemingen ter bepaling van een der hoeken van het drie
hoeksnet slechts enkele, soms maar eene is behouden, zonder dat
is aan te toonen, dat deze laatste onder gunstiger omstandigheden
werd verkregen. Vermoedelijk werd zij alleen daarom gearresteerd,
64
