7
plaats van de handeling ging. Daar aangekomen gingen de militai
ren en de politiedienaren terug in een wijden kring, zoo tot op groo-
ten afstand allen verdrijvende, die er niet thuis hoorden; dan pas
geschiedde de ceremonie van het plaatsen of beëedigen.
Ook weet men, dat het „Gescheid" geen maten gebruikte en dat
toch de steenen met een grooten graad van nauwkeurigheid werden
geplaatst. Toen er enkele jaren geleden zoo'n steen verloren was ge
gaan, waarvan nog geen meetgetallen bestonden en men alleen wist,
dat daar ongeveer een knik moest zijn, heeft men het punt terugge
vonden door verlenging van de richtmerken en tevens via de buiten
verklikkers van de volgende steenen. De afstand tot een dier vol
gende steenen bleek zeer groot te zijn. Bij opgraving kwamen pre
cies in de uitgebakende richtingen de verklikkers bloot. Dit lijkt wel
licht veel op kadastraal jagerlatijn, doch de ernst van den Geometer,
die mij dit verhaal heeft gedaan, is mij borg voor de juistheid ervan.
Toen later bij het doordringen van de wetenschappelijke land
meetkunde het voortbestaan van het „Gescheid" niet meer noodig
was, is het langzaam uitgestorven. Het laatst heeft het dienst ge
daan op 8 Febr. 1875.
Bij het sterven van het laatste lid van het „Gescheid", heeft men
hem gevraagd, de gegevens te willen openbaren, vooral met een ge
odetisch oogmerk voor het geval een toevallig nog niet ingemeten
grenssteen verloren mocht raken en tevens uit historisch oogpunt,
te meer, omdat het bewaren van het geheim nu toch geen zin meer
zou hebben. Het laatste lid is evenwel zijn eed getrouw gebleven en
heeft het geheim met zich in het graf genomen. Inderdaad een bui
tengewoon staaltje van Zwitsersche nauwgezetheid.
Voor 1875 domineerde het „Gescheid" in de eerste plaats bij alle
voorkomende grensverzekeringen, al was het ook, dat de Geometer
vooraf de grenspunten had vastgelegd.
Van 1875 tot 1908 waren er nog gemeentegedelegeerden (Ge-
meinde-Delegierte)die de Geometer er bij moest roepen voor
grensverzekeringen. Deze gedelegeerden kwamen mettertijd buiten
gebruik, toen de Geometer als beëedigd deskundige en als gevolg
van nieuwe wettelijke bepalingen (Ambtenarenwet) de volle ver
antwoordelijkheid voor zijn handelingen op zich moest nemen. Op
het platteland bestaan ook nu nog „Steinsatzdelegierte", doch dit
instituut schijnt niet praktisch te zijn en is aan het uitsterven.
