129
Ten opzichte van de hierboven geschetste kwestie, schiet dus de
tolerantieformule te kort.
Wij willen nu nog een anderen kant van de zaak bekijken en
wel dezen, dat het toch ook de becjoeling van de tolerantieformule
is, den practischen werker een zekeren maatstaf te geven, om er
zijn werk naar in te richten. Bereikt men dit met het geven van een
grens bv. voor de sluitfout in de coördinaten bij een veelhoek? Als
geconstateerd wordt, dat de grens overschreden is, is het reeds te
laat en waar moet men de fout zoeken? Welk onderdeel van de
meting is niet nauwkeurig genoeg geweest? Of zijn misschien de
gebruikte gegevens onvoldoend precies?
Men zou verder zijn geweest, als men over maatstaven had be
schikt, aan te leggen bij elk onderdeel van het werk, waaruit volgt,
dat, om bij een sluitfout in de coördinaten van een veelhoek te
blijven, een grens hiervoor geheel uit den booze is om de eerst be
handelde reden, en nutteloos om de tweede. De eerste reden heeft
een grens voor deze sluitfout gemeen met een grens voor welk
soort waargenomen of uit waarnemingen voortvloeiende grootheid
ook. De tweede reden is alleen voor een sluitfout als in het voor
beeld genoemd specifiek.
Waarborgen voor de nauwkeurigheid kunnen dan ook nimmer
in tolerantieformules worden gevonden. Men moet deze in de
eerste plaats zoeken in voorschriften omtrent de werkwijzen, im
mers hierop komt het aan. Voor het opstellen van een tolerantie
formule toch, was het noodig, de middelbare fout te kennen. Men
zal zich dus een bepaald waarnemingsproces hebben te denken en
daarvan hebben na te gaan, welke eischen aan de nauwkeurigheid
van de waarnemingsuitkomsten gesteld mogen worden, indien on
der normale omstandigheden en met de normale voorzorgen hier
mee wordt gewerkt. Beter is het dus, hiervan een duidelijke om
schrijving te geven, dan te pogen, met één getal de werkwijze te
willen vastleggen.
Formules de tolerance. Pour l'application judicieuse d'une formule de tolé-
rance il faut diviser la limite par 3 (d'oü Ton tire Terreur moyenne normale) et
contröler si l'on obtient cette erreur moyenne dans des mesures répétées. La
garantie de la précision de cas isolés ne peut jamais être trouvée dans les for
mules de tolerance. II faut chercher cette garantie dans l'application des instruc
tions sur les méthodes.
