178
geodesie, dus ook van de meer gewone landmeetkunde. Het be
handelt de onderwerpen, die de oergrondslag van geheel ons vak
betreffen. Ik wil dan ook hier verklaren, dat indien het ons gegeven
zou mogen zijn, aan dit werk iets bij te dragen, dat dan uit den
aard der zaak een zeer geringe bijdrage zal zijn, wij dit zeer zouden
toejuichen. Wanneer dit mogelijk is, zijt gij de beste schakel om een
contact, zoo dit gewenscht is, tot stand te brengen. Wij bevelen
ons, wat dit punt betreft, in Uw gewaardeerde belangstelling aan.
WAT DE REIS VAN Hr. Ms. K XVIII VOOR DEN VORM
VAN DE GEOIDE OPLEVERDE.
Het centrale probleem van de sferische geodesie is de vormbe
paling van de geoïde, d.w.z. van het waterpasvlak op zeeniveau, dat
om de geheele aarde heen een gesloten oppervlak vormt. Zoodra
men geodetische metingen uitvoert over een zoo groot gebied, dat
men het waterpasvlak niet meer als een plat vlak kan beschouwen,
komt men met dit probleem in aanraking. Het kan op twee manie
ren aangevat worden: van den meetkundig astronomischen kant
door het uitvoeren van graadmetingen, waarbij men langs astrono
mischen weg de richting in de ruimte bepaalt van het schietlood
in punten van het aardoppervlak, waarvan de onderlinge ligging
door driehoeksmeting gevonden is; en van den physischen kant
door het uitvoeren van zwaartekrachtswaarnemingen. Dat deze
metingen tot een vormbepaling van de geoïde kunnen leiden, be
hoeft niet te verwonderen als men er zich rekenschap van geeft,
dat uit de bovenstaande definitie van de geoïde volgt, dat zij overal
loodrecht staat op de richting van de zwaartekracht; het is dus een
vlak, dat nauw met het aantrekkingsveld van de zwaartekracht ver
bonden is. Aan Stokes, een Engelsch mathematicus uit de vorige
eeuw, is het gelukt dit verband in een formule uit te drukken.
De formule van Stokes geeft een verband tusschen den afstand
van de geoïde tot de referentie-ellipsoïde op eenig punt aan het
aardoppervlak en de zwaartekrachtsanomalieën over het geheele
aardoppervlak. Zooals bekend mag verondersteld worden, is de
referentie-ellipsoïde een omwentelingsellipsoïde, waarvan de assen
zoo gekozen zijn, dat deze ellipsoïde zoo goed mogelijk de geoïde
Prof. Vening Meinesz nam vervolgens het woord voor zijn rede,
waarvan wij hier een exposé laten volgen.
