18
tellingen en aftrekkingen: een getal X 81,73 wordt als een positief
getal behandeld; in de rekenmachine wordt dit getal aangeduid door
981,73 en zooveel negens er voor, als er plaatsen zijn. Alleen in het
instelwerk is het niet mogelijk, een negatief getal op deze wijze in
te stellen. Zie de noot op blz. 17.
Als voorbeeld zijn de gevallen uit de figuren 5, 3 en 4 in het
formulier berekend. Bij geval fig. 3 ziet men, dat in de tellers
van p en q de tweede termen wegvallen (omdat ye ya 0) en
dat Xe - Xa 1Voor de berekening van p en q kan men dus
volstaan met p Xa en q In den regel zal
men tijdig inzien, dat deze bekorting ingevoerd kan worden; is dit
een keer niet het geval, dan weegt dit bezwaar toch niet op tegen
het groote voordeel, dat men van één voor alle gevallen te gebrui
ken formulier heeft.
Om de controle goed sluitend tot op cm te krijgen, moeten de
op te tellen termen, bij een klein aantal tusschenpunten, tot in mm
genoteerd worden. Heeft men meer dan 10 punten te transfor-
meeren, dan raden wij aan, in groepen te rekenen: le transformatie,
de punten 1 t/m 10 tusschen de beide aansluitingspunten A en E; 2e
transformatie, de punten 11 t/m 20 tusschen A en E men begint
dus weer bij A, gaat onmiddellijk over op 11 en de volgende punten
tot 20 en dan weer rechtstreeks naar E); 3e transformatie, de
punten 21 t/m 30 tusschen A en E, enz.
De berekening in het stelsel der Rdm van een meetlijn met lood
lijnen komt dus overeen met het geval van fig. 3 en kan in het hier
gebruikte transformatieformulier worden berekend. Bij een meet
lijn zonder loodlijnen zouden alle ordinaten in de derde kolom nul
zijn en zou de helft der termen in de kolommen 5 en 6 nul worden.
Het is daarom wel aan te bevelen voor zulke meetlijnen een af
zonderlijk formulier aan te houden, dat, vergeleken met form. herm.
No. 7, veel vereenvoudigd kan worden, omdat de berekening van de
loodlijnen er niet in behoeft te worden opgenomen. Die berekening
van de gewone meetlijn op de machine is zóó eenvoudig en zoo
vaak voorkomende, dat alle aandacht wel besteed kan worden aan
het overnemen van de getallen uit de machine, zoodat hier de af
zonderlijke bepaling van de te sommeeren termen wel achterwege
kan blijven en men in het gezochte stelsel dus niets anders behoeft
op te schrijven dan de in de machine gevonden coördinaten der
