208
aangevat; geen Minister van Financiën zou er voor te vinden zijn
een aanzienlijk kapitaal voor een dergelijk omvangrijk werk aan te
vragen en gezien den financieelen toestand van het land is daar
minder dan ooit kans op.
Anders wordt dit, als een urgentieprogram zou worden opge
steld, een program, dat geleidelijk zou worden uitgevoerd. Het op
stellen van vier-, vijf- of tien-jarenplannen is tegenwoordig een
modezaak geworden, maar zelfs daaraan zouden we niet willen
meedoen, omdat zoo'n plan in den gestelden tijd af moet. Wij zijn
bescheidener en vragen slechts een urgentieprogram, dat uitgevoerd
kan worden al naar de beschikbare financiën en al naar het ter
beschikking staande personeel als er maar mee begonnen wordt!
We zijn hier gekomen aan de tweede vraag, die wij zoo juist ge
steld hebben: hoeveel zal het kosten? en dan moeten we ook nu
weer zeggen: We weten het niet. In het Tijdschrift heeft indertijd,
in 1908, Boer eens getracht te berekenen, hoeveel een hermeting
van het geheele land zou kosten. Hij deed dit door vergelijking van
ons land met andere landen; ook toen kon Boer opmerken, dat
voor ons land zelf geen statistische gegevens betreffende de kosten
te vinden waren. Ze zijn er nu nog niet, als ik het wel heb; in elk
geval zijn ze nimmer gepubliceerd. Boer dan kwam tot een som
van 12 millioen gulden. Zijn berekening lokte een felle kritiek uit
van C. W. Hoffmann, die in een brochure: „Gestadig over de
klippen'' op de hem eigen scherpe wijze Boer aanviel en tot een
heel andere, veel hoogere raming kwam, nl. 17 tot 19 millioen, bij
gebruik van dezelfde gegevens als Boer; zelf schat hij de kosten
op 30 a 40 millioen. In de brochure van collega A. T h e i 1„Een
beschouwing over de richting van het Kadaster" lezen we een ra
ming van 100 millioen, wat nogal verschil maakt.
Voor een goede beoordeeling van de kosten voor elke hermeting
is het strikt noodig te weten, wat elke handeling afzonderlijk kost.
Gegevens moeten worden verzameld betreffende de kosten van elk
onderdeel van het werk. Wat zijn de kosten van: de verkenning,
de verzekering van punten, de hoekmeting, de delimitatie, de detail
meting, de kaarteering, de grootteberekening? Wanneer men de
kosten van een toekomstige hermeting wil ramen, diene men ge
detailleerd te weten wat elke verrichting kost; met correctie voor
plaatselijke factoren kan men dan tot een goede kostenraming
komen voor elk geval afzonderlijk. Ik geloof niet, dat deze gegevens
