90
In een willekeurigen stand, manifesteert (3 zich als /3 cos y in de
uitwijking van het niveau, dat evenwijdig met de 2e as is aange
bracht. We kunnen deze uitwijking meten, maar moeten dan over
een gevoelig niveau beschikken.
De hoekwaarde van het alhidadeniveau van den „Universal-
Theodoliet" van Wild is 20" (sexagesimaal) per 2 mm. Dat wil
dus zeggen, dat bij een uitwijking van één streep tijdens de waar
neming van de poolster tg h 1,3), de invloed hiervan op het
azimut is 1,3 X 20" 26".
Het is dus van groot belang, bij waarnemingen met een derge
lijke elevatie, het niveau bij elke instelling af te lezen en het eind
resultaat hiernaar te corrigeeren. Bij het nieuwste model (1937)
van dezen theodoliet, levert Wild dan ook een ruiterniveau met
hooge gevoeligheid; de hoekwaarde is 5" per 2 mm.
Bij de waarnemingen, die ik indertijd in Gassel verrichtte voor
een azimutsbepaling op de zon, was deze foutenoorzaak niet van
groote beteekenis. Daar was n.l. de zonshoogte gemiddeld 15°, zoo
dat tg h 0.27.
Ik gebruikte hier den „Wild-Prazisions-Theodolit" met een al
hidadeniveau van 7" hoekwaarde. De invloed op het eindresultaat
zou dus 0,27 X 7" 1,"9 voor één streep afwijking zijn.
Indien in dit geval bovengenoemde kadastertheodoliet gebruikt
was, zou de mogelijke invloed op het azimut 0,27 X 20" 5,"4
hebben bedragen.
Wel is waar is de factor voor A t ongunstiger n.l. 0.786, maar
als we aannemen, dat de tijd tot op 1/5 seconde nauwkeurig wordt
bepaald, is de hierdoor veroorzaakte fout i/s X 15 X 0,786 2,"36.
Men dient dus bij het bepalen van een astronomisch azimut
rekening te houden met alle omstandigheden en zich bij de keuze
van de methode en van het voor de waarneming te gebruiken
hemellichaam, laten leiden door een juist inzicht in alle factoren,
die het resultaat kunnen beïnvloeden.
Februari 1937.
Determination d'azimut astronomique. En dehors de celle des erreurs de
dèclinaison, de latitude et d'angle horaire, il faut appeler l'attention sur l'influ-
ence de Terreur d'inclinaison de l'axe horizontal, dépendante de lelévation de
Ia lunette de l'instrument.
