70
dalend, des nachts andersomzoodat de verandering van dicht
heid daar door de temperatuur bepaald wordt.
Opgemerkt dient te worden, dat dus overdag de onderste lucht
lagen in labiel evenwicht zijn (de zwaarste lagen liggen boven!).
Dit verschijnsel, met de natuurkundige verklaring er van, is zeer
duidelijk beschreven in het genoemde boekje van G e i g e r.
Een belangrijke bijdrage over de refractie bij de optische af
standsmeting wordt gegeven in het proefschrift Die topographische
Refraktion und ihr Einfluss auf die optische Distanzmessung van
W. L f f 1 e r en over de refractie bij de waterpassing in een ar
tikel Einwirkung der bodennahen Refraktion auf das Prazisions-
nivellement van den Fin T. Kukkamaki in Comptes rendus
de la neuvième session de la commission géodésique baltique. Beide
schrijvers blijken op de hoogte van het bestralingstype, zonder het
evenwel te verklaren. Uit deze titels blijkt ook wel de verwarring
in de nomenclatuur. In het voorgaande hebben wij aangetoond, dat
het juister is slechts astronomische en terrestrische refractie te
onderscheiden.
Leeuwarden, 5 Oct. 1937.
Literatuuroverzicht.
1. Tijdschriften.
Sur la réfraction. L'auteur démontre que Dipl. Ing. F. Kohlmüller a
doiiné dans sa thèse Zur Refraktion im Nivellement (München 1912) de
ses expériences une interpretation inexacte, qui l a mené a la conclusion
fausse, que pendant le pour les rayons de lumière, dans les circonstances nor-
males, se réfractent vers la terre. C'est le contraire exactement qui se présente:
normalement les rayons lumineux dans les couches d'air inférieures (qui ont une
hauteur de deux mètres environ) se réfractent vers le haut pendant le jour et
vers la terre pendant la nuit en conséquence de la densité de l air qui ici s'ac-
croit partant de la terre pendant le jour (réfraction terrestre); dans les couches
d'air supérieures les rayons lumineux se réfractent toujours vers la terre (ré
fraction astronomique)
Afkortingen zie blz. 7.
Foutentheorie. Happach: Einführung in die Fehlerrechnung. VT 1.
De Jong: Enkele losse opmerkingen over berekeningen in het bijzonder met
betrekking tot de oplossing van normaalvergelijkingen. T 4.
Hoogere Geodesie. B e r r o t h Schweremessungen zur See. Uebersicht
über neue prinzipielle Fortschritte. Z 2. Janssen: Zonswaarnemingen
1) Opgenomen in de bibliotheek van K. en L.
