53
den teekenstereometer leent de spiegelstereoscoop zich dus, bij nadiropnamen,
voor het teekenen van kaarten en in het algemeen voor een snelle kaarteering
van gebieden op een kleine schaal, waarvan het resultaat aan een gematigden
eisch van nauwkeurigheid kan voldoen. Het instrument is leverbaar met ver
grootglazen voor 4-voudige vergrooting.
Z A 32 A. Zeichenvorrichtung mit zwangslaufiger Parailel[ühntng zum Klapp-
Spiegclutcreoskop mit Zeichenstereometer.
De Klapspiegelstereoscoop teekenstereometer kan nog geleverd worden
met een apparaat, dat den stereometer zoodanig leidt, dat de verbindingslijn
van de meetmerken gedurende alle bewegingen van den stereometer evenwijdig
blijft aan de waarnemingsbasis (verbindingslijn van de oogen). Hierdoor ver
mijdt men, dat verticale paradoxen optreden, die storend werken op bet stereos
copisch effect en die bij een behandeling van den stereometer zonder dit aan
vullingsapparaat bijna onvermijdelijk zijn. Hierbij kan tevens nog het rechter-
glasschijfje in een richting loodrecht op de basis door middel van een schroef
verschoven worden om verticale parallaxen aan de randen van de beelden, ont
staan door kleine fouten in de onderlinge oriënteering van het stereopaar, weg
te nemen.
ZA 33 e. The Multiplex Aero-Projector (fig. 2),
De aeroprojector Multiplex is een stereoscopisch kaarteeringsapparaat, waar
mee van een serie luchtopnamen de ruimtelijke projectie van een aantal opnamen
tegelijk tot stand te brengen is. Dit toestel vult de leemte aan, die tot nu toe
bestond tusschen de primitieve en daardoor onnauwkeurige methoden en de
werkwijzen met kostbare omvangrijke universeele kaarteeringsmachines, waarmee
de te bereiken nauwkeurigheid voor menige opgave te groot is. De multiplex is
daardoor eenvoudig van bouw gehouden. In tegenstelling met de genoemde om
vangrijke kaarteeringsmachines komen voor den Multiplex slechts die opnamen
in aanmerking, die geen grootere afwijking van de nadirrichting vertoonen dan
10°, alzoo ruim genomen, het normale geval van ongeveer loodrechte opname.
Het apparaat dient niet alleen voor samenstelling van kaarten op een kleine
schaal, zoowel in vlak als bergachtig terrein, maar biedt door een gelijktijdig
gebruik van een aantal projectoren tevens nieuwe mogelijkheden van luchttrian-
gulatie, n.l. het overbruggen van terreinen, waarin zich geen paspunten be
vinden, In den Multiplex zijn de oorspronkelijke ideeën van Scheimpflug
en Gasser verwerkt. Uit de luchtopnamen (na omkeering van het opname
systeem) ontstaat door middel van complementair gekleurde lichtstralen, die men
door oriënteering van de betrokken projectoren paarsgewijze in de ruimte tot
snijding brengt, een ruimtelijk model van het terrein. Dit ruimtelijk model be
kijkt men met een bril met complementair gekleurde glazen stereoscopisch; bet
wordt dan met een in de ruimte verstelbaar meetmerk afgetast en uitgemeten.
Met behulp van een aan bet meetmerk verbonden stift kan men direct kaar-
teeren (continu uitteekenen van situatie en van hoogtelijnen). Doordat men dit
apparaat niet met de origineele opnamen gebruikt, maar met verkleiningen van
4X4 cm2, is de enkele projector zoo klein, dat wel 9 en eventueel aanmerkelijk
meer beelddragers aan een gemeenschappelijke brug gemonteerd kunnen wor
den. Men kan hierdoor de stralenkegels van de opvolgende projectoren telkens
ten opzichte van de vorige oriënteeren. Daarna is door middel van 3 paspunten
