149
e. Er is geen overtollig gegeven. Op de bewerkingen is geen con
trole. De berekening door voorwaarts insnijden met één reken
machine dient dan ook door 2 personen onafhankelijk van el
kaar te worden uitgevoerd.
F. H ar kink. Landmeter van het Kadaster te Rotterdam
De Brunsviga-Coördinatenmachine.
Ten vervolge op het samenvattende en instructieve artikel van
Scheffer op blz. 99 e.v. van dezen jaargang, handelende over de
algebraïsch werkende enkele rekenmachine en verschillende land
meetkundige berekeningen, die daarmede uitgevoerd kunnen wor
den, moge hier een beschrijving gegeven worden van de op mijn
aanwijzingen geconstrueerde Brunsviga-coördinatenmachine en
eenige van haar toepassingsmogelijkheden. Een en ander is reeds
eerder beschreven in mijn artikel Die Brunsviga-Koordinaten-
maschine, opgenomen in Allgemeine Vermessungs-Nachrichten,
jaargang 1939, blz. 597 e.v. en 613 e.v.
De coördinatenmachine hieronder afgebeeld, is een dubbelma-
chine met 18 cijfers in de resultaatregisters, een teekenhefboom op
de dekplaat van de rechtermachine (links van het omwentelings-
register), een teekenknop aan den linkerkant van de linkermachine
en, behalve de gewone draaikruk, een tweede draaikruk aan den
linkerkant, waarmede de linkermachine onafhankelijk van de rech
termachine bediend kan worden. Van dit nieuwe model zijn in
Nederland thans twee exemplaren in gebruik en is een derde exem
plaar in bestelling.
De koppelhefboom (midden tusschen de contróleregisters der in-
stelborden) kan vier verschillende standen innemen, aangeduid op
de dekplaat door de teekens O (groen), j,j>, O (wit) en j"t.
Verschuift men eerst den gekartelden koppelring (aangebracht op
de as van de linkerdraaikruk) naar links en plaatst men daarna
den koppelhefboom op de groene O, dan bestaat de machine uit
twee enkele algebraïsche machines, die afzonderlijk bediend kun
nen worden.
Op elk van de beide machines kan een getal in het resultaat-
