127
om dezen afstand heen en terug te doorloopen en uit de bekende
voortplantingssnelheid van radiogolven.
In het eerste punt wordt een zender geplaatst, die een kort radio
signaal uitzendt. Dit wordt opgevangen door een ontvanger in het
tweede punt en teruggezonden naar het eerste. De tijd dien het
radiosignaal gebruikt heeft voor deze reis vice versa wordt met
electrische hulpmiddelen gemeten met een middelbare fout van nog
geen tienmillioenste deel van een secunde.
Doordat Shoran zeer korte golven gebruikt, die evenals licht
stralen slechts zeer weinig om de aarde heenbuigen, is de beschre
ven inrichting van de meting alleen bruikbaar voor punten die op
zicht-afstand van elkaar verwijderd zijn.
Is de afstand grooter, dan komen in beide punten zenders te
staan en wordt de ontvanger geplaatst in een vliegtuig dat op
groote hoogte dwars over de verbindingslijn van de twee punten
heen vliegt. Tijdens deze vlucht worden volgens de Shoran-methode
voortdurend de afstanden van het vliegtuig tot de twee punten in
het terrein gemeten. De som van die twee afstanden bereikt eeri
minimum, wanneer het .vliegtuig zich verticaal boven de verbin
dingslijn bevindt. Uit déze afstanden kan, in verband met de baro
metrisch bepaalde vlieghoogte, de lengte van den verbindingsboog
der twee punten op aarde worden berekend. Op deze wijze heeft
men bij proefnemingen in Amerika afstanden tot 570 km gemeten
met een middelbare fout van niet meer dan 23 meter.
Kan men aldus bepaalde afstanden op aarde meten, het is duide
lijk, dat men op analoge wijze de ligging van een willekeurig ter-
reinpunt ten opzichte van de zenders kan bepalen door, boven dat
punt vliegende, tegelijkertijd met de Shoran-apparatuur de afstan
den tot de twee zenders te meten en met een zoo goed mogelijk ver
ticaal gestelde camera het terrein te fotografeeren.
De tweede radar-navigatie-methode, die vrij zeker toegepast zal
kunnen worden voor de paspuntsbepaling, is het zoogenaamde
systeem Decca. Omdat dit vrij ingewikkeld is, zal ik moeten vol
staan met U een slechts schematische beschrijving te geven.
In tegenstelling met Shoran werkt Decca niet met radio-impul
sen, doch met continue radiogolven. Deze golven worden uitge
zonden door minstens drie op grooten afstand tot 200 km
van elkaar opgestelde zenders, waarvan er twee, de satellietzen
ders, met den hoofdzender worden gesynchroniseerd. Voor een
willekeurig punt in het gebied, dat door den hoofdzender en één
der satellietzenders wordt bestreken, is het phaseverschil dan con
stant en een maat voor het verschil van de afstanden tot de beide
zenders. De meetkundige plaats van de punten met gelijke phase-
verschillen is een stelsel hyperbolen, waarvan de onderlinge afstan
den, gerekend langs de verbindingslijn der zenders, gelijk zijn aan
de halve golflengte. In het bijzonder is dat ook het geval voor de
punten, waar de phaseverschillen nul zijn.
De twee combinaties van den hoofdzender en de satellietzenders
