29
kopieerd. Het ontstane negatief wordt na ontwikkeling, in een spe
ciaal omkeerbad, in een positief veranderd. Hier hebben wij dus
rechtstreeks een filmcalque voor het verder vervaardigen van licht
drukken.
De lichtdrukmachine.
In deze machine wordt gebruik gemaakt van electrisch booglicht
of kwikdamplicht, waarvan de booglampen de beste resultaten op
leveren. De belichtingstijd varieert al naar gelang van den aard en
den graad, waarin het origineel al dan niet licht doorlaat, van de
capaciteit van de belichtingsinstallatie, en vooral ook van de licht
gevoeligheid van het papier. Een normale lichtdoorlatende teeke-
ning heeft in een drie-lamps-belichtingsmachine een belichtingstijd
van ca 15 sec noodig. Het is duidelijk dat potlood- en inkt-origi-
neelen bij de belichting verschillend moeten worden behandeld. Het
procédé is een z.n. „diazo"-procédé, berustende op de lichtgevoelig
heid van „diazo" verbindingen.
Dit zijn chemische verbindingen, die in de kleurstoffabricatie
worden gebruikt en in de geschikte samenstelling contrastrijke, te
gen licht bestand zijnde, kleurstoffen vormen. De geelachtig ge
prepareerde zijde van het „ozalid" papier bestaat in werkelijkheid
uit twee van zulke organische verbindingen. De vereeniging van
deze beide komponenten leidt, door toevoeging van alkalische mid
delen, b.v. ammoniak, tot vorming van kleurstoffen. Door de in
werking van het booglamplicht wordt de „diazo" verbinding ver
stoord; alleen onder de door het origineel tegen het licht afgedekte
plaatsen, blijft zij bestaan.
De ontwikkelkast.
De belichte lichtdruk wordt in een ontwikkelapparatuur (ontwik
kelkast of machine) gedurende korten tijd aan ammoniakdampen
blootgesteld. Daardoor wordt de kleurstof op volkomen droge wijze
gevormd op de plekken, waar het origineel het licht heeft tegenge
houden en waar dus de „diazo" komponenten niet werden ver
stoord. Op deze wijze ontstaat dus een, tegen licht bestand zijnde,
positieve kopie van de origineele teekening. Het is duidelijk 'dat de
ontwikkeltijd afhankelijk is van de gebruikte apparatuur (eenvou
dige kastontwikkeling, ontwikkelkast met ontluchting of machinale
ontwikkeling), van de sterkte en het gehalte van de gebruikte am
moniak, van het verwerkte papier, en verder van enkele kleine fac
toren, als vochtigheidsgraad, temperatuur, enz.
Zoodra de fototechnische dienst in het bezit zal zijn van een
reflexapparaat, is hij in staat op twee wijzen reproducties te ver
vaardigen, nl. langs fotografischen weg of door middel van het re
flexapparaat. In beide gevallen zijn de kosten van het vervaardigen
van een dergelijke reproductie nagenoeg even hoog. Dit verandert
echter geheel en al indien meer exemplaren noodig zijn; het licht
drukpapier is namelijk veel goedkooper dan het fotografische pa-
