108
4. De uitvoering der topografische kaarten.
De uitvoering van de Indische kaarten met hun vele kleuren was
voor velen één van de redenen voor de betoonde appreciatie. Inder
daad is met het gebruikte procédé een zeer fraai effect bereikt, waar
door ook de leesbaarheid en bruikbaarheid weer werden bevorderd.
Maar toch is deze uitvoering ook een bezwaar gebleken. Een vol
ledig blad moest nl. van 14 drukplaten worden gedrukt, wat vooral
bij een snel afdrukken in tijden van spanning een ernstig nadeel
bleek te zijn. Bij de mobilisatie in 1941/1942 werden bij het met spoed
afdrukken van vele bladen dan ook verschillende kleuren wegge
laten en andere gecombineerd, waardoor echter aan de bruikbaar
heid weer afbreuk werd gedaan.
Overziet men de ontwikkeling der Indische kaarten, dan blijkt
deze toestand geleidelijk te zijn ontstaan door steeds meer elemen
ten van de kaart in een afzonderlijke kleur af te beelden. De eerste
in Indië gedrukte topografische kaarten, die van Java op 120 000,
waren nog geheel in zwart uitgevoerd; daaraan werd een bruine
kleur toegevoegd voor de bladen van Sumatra op dezelfde schaal
(1889), De bladen van Sumatra op 1 40 000 hadden 3 kleuren,
die van Borneo op 1 200 000 werden van 5 platen gedrukt, die van
Sumatra op 1 80 000 zelfs van 9. De eerste nieuwe bladen van Java
op 1 50 000 (1898) hadden nog 6 kleuren, en pas in 1916 werd
de uitvoering in vele kleuren ingevoerd, aanvankelijk zelfs met nog
twee kleuren meer, na 1922 met het tegenwoordig gebruikte aantal
van 14 platen. Ook in andere landen heeft zich een dergelijke ont
wikkeling voltrokken, doch Indië is hierbij wel het verst gegaan en
staat in dit opzicht alleen.
Thans is een legendawijziging ontworpen, waarbij het aantal
drukplaten van 14 op 7 kon worden teruggebracht. Vele tekens kon
den hierbij bovendien worden vereenvoudigd. In het bijzonder geldt
dit voor die van het wegenstelsel. De indeling der wegen in niet
minder dan 11 verschillende typen was verouderd en onnodig ge
compliceerd. Op de topografische kaarten van andere landen werd
dit aantal alleen door die van Italië geëvenaard, overal elders was
het veel kleiner. Bovendien waren voor de weergave van het wegen
stelsel alleen al 5 drukplaten nodig. Bij de nieuw ontworpen wijzi
ging is het aantal wegentypen teruggebracht tot 7, die alle van één
plaat worden gedrukt.
Een soortgelijke versobering heeft zich ook bij de Franse topo
grafische kaart voltrokken. Toen men omstreeks 1900 begon de
oude zwartdrukken eindelijk te verwangen door nieuwe kaarten op
1 50 000 met hoogtelijnen, werden deze aanvankelijk in vele kleu
ren en van 11 drukplaten gedrukt, waarmee inderdaad een fraai
effect werd verkregen. Doch tijdens de vorige oorlog kwamen de
bezwaren hiervan aan het licht, zodat het aantal in 1922 tot 5 werd
verminderd. Daarmee was langs een omvang de uitvoering bereikt,
die in steeds meer landen toepassing heeft gevonden. Men zal op
merken dat dit aantal van 5 bij de Indische kaarten ook na de ver
sobering nog overtroffen wordt; het bleek echter bezwaarlijk hierin
