25
Het instrument, waarvan fig. 1 een doorsnede op 0,9 van de ware grootte
geeft, vereenigt in zich de eigenschappen van verschillende instrumenten; volgens
de beschrijving kan het dienen als boussole, sextant, waterpasmstrument, hel mg-
meter, theodoliet en vizierliniaal. Men zou hier nog aan toe kunnen voegen, da
het ook als afstandmeter dienst kan doen; het is nl. voorzien van afstanddiaden.
Het instrument bestaat uit twee deelen; een doos, waarop de bus voor de
excentrische verticale as is bevestigd, en twee kijkers die om deze verticale as
en om de horizontale as draaibaar zijn. In de doos bevinden zich een doosniveau,
een magneetnaald en twee randen met hoekverdeeling. Het doosniveau bevat
twee middelen voor het beoordeelen van den stand van het richtvlak, n.l. be
halve de bel, een kogeltje, dat op den sterk gekromden bodem van het niveau
kan bewegen. Het kogeltje dient voor een eerste benaderde honzonteenng en
maakt het bovendien, doordat het zich in een richting tegengesteld aan die van
de bel beweegt, gemakkelijker te beoordeelen hoe men den stand van het in
strument moet veranderen om de bel tot inspelen en dus de eerste as verticaal
te brengen. De constructie van de magneetnaald wijkt af van de gebruikelijke,
doordat het steunpunt niet in het midden, doch aan een der uiteinden is aange
bracht. Een tegenwicht houdt de naald, welke met het oog op demping van de
slinqering breed is uitgevoerd, in evenwicht: Bij gebruik van het instrument als
boussole wordt de doos om de verticale as gedraaid totdat het losse uiteinde
van de naald coïncideert met een vasten index. Door middel van tandraderen
wordt de draaiing van de doos met verschillende versnellingen overgebracht op
twee concentrische randen, waarvan de een is verdeeld in tientallen van graden,
Ver t7 cal Circle
jnmini
iimniim
Sight Tube
Outside level
10-degree disc
.Singh
Horizontal angle
vernier
Precision gearing
Cover
Adjusting screws
Case
Counterpoise
disc
"Bubble
(Ball
Inside Level
Fig. 1
de andere in enkele graden. Met behulp van een nonius wordt het azimuth af
gelezen tot in tientallen minuten. De aflezing geschiedt door een venster, dat
in de bovenzijde van de doos is aangebracht. Een verticale rand is aan een der
kijkers bevestigd, zooals de fig. 2, welke een schuin boven-aanzicht geeft, duide
lijk laat zien.
Van de twee kijkers is de rechtsche de veldkijker met een slechts drievoudige
vergrooting. De linksche kijker ontvangt licht dat door een opening in den
bodem van de doos binnentreedt, het doosniveau en het uiteinde van de mag
neetnaald passeert en dan door de holle verticale as en via twee spiegels naar
het oculair wordt geleid.
Nadat de kijkers, die met een uitschuifbare vork aan elkaar zijn bevestigd,
op den juisten onderlingen afstand zijn gebracht, ziet men met het linkeroog in
