VERSCHILLENDE ONDERWERPEN
R. JONKERS
Een landmetersopleiding in vroegere tijden
204
Landmeter van het kadaster, Zutphen:
Nu de academische vorming van de tegenwoordige landmeters in
het brandpunt der belangstelling staat, is het misschien wel aardig
iets te vernemen over een vroegere academische opleiding.
Ik voer U daarvoor terug naar het 16e eeuwse Friesland. In Fra-
neker was in 1585 een hogeschool geopend, waar diverse faculteiten
waren ingesteld, o.a. de mathematica en als onderdeel daarvan het
landmeten.
Prof. Metius, wiens vader ons bekend is door de „reden van
Metius" (d.w.z. de verhouding van de omtrek van een cirkel tot de
355
middellijn, waarvoor hij had afgeleid yy|) was de eerste docent.
Hij was een zeer beroemd man, zodat zelfs uit het buitenland stu
denten naar Friesland kwamen, vooral uit Noorwegen. Van de uit
gebreide literatuur die hij naliet is voor ons interessantManuale
Arithmeticae en Geometriae Practicae, In het welk beneffens de Stock-
rekeninge ofte Rabdologia Nepperi, cortelijck en duydelijck t' ghene
den Landmeters ende Ingenieurs, nopende het Landtmeten en Sterck-
tenbouwen nootwendich is, wordt gheleert ende exemplaerlijck aen-
gewesen". Een zeer lezenswaardig boekje, aanwezig in de Provin
ciale Bibliotheek van Friesland, waarop ik in het tweede deel van
dit artikel terugkom.
Van zijn opvolger, Prof. Bernardus Fullenius, zegt Boeles (de
schrijver van „Frieslands Hoogeschool" waaraan ik deze gegevens
heb ontleend) „Gegevens ter waardeering van Fullenius als wiskun
dige zijn ons niet voorgekomen. Wel hebben wij vernomen dat hij
reeds landmeters vormde, aan wie na een formeel examen een
academisch diploma werd uitgereikt. Of dit tijdens Metius ook al
in zwang was durven wij niet te verzekeren."
Ook bij zijn zoon, eveneens Bernardus geheten, worden landmeters
genoemd, nl.„Op het voorbeeld zijns Vaders vormde hij ook land
meters, wijnroeijers en pegelaars,
In de periode van 1684-1707 werden veertig leerlingen bevorderd
tot landmeters, wijnroeijers, pegelaars of ingenieurs; sommigen kre
gen een diploma.
Het meten van onze vroegere collega's beperkte zich dus niet alleen
tot het meten van het aardoppervlak, doch tevens bepaalden zij de
inhoud van wijnvaten e.d., terwijl ook de vestingbouw door hen uit
geoefend werd.
Een van de leerlingen van Fullenius was Willem Loré. „De 9e
