7
De vraag dringt zich hier vanzelf op, van welke aard de reproductie
zal moeten zijn om te beantwoorden aan de bepaling die er op deze
wijze van gegeven is. Kan een door middel van calqueerpapier na
getekende overgetrokken tekening reproductie genoemd worden
In brede zin natuurlijk wel, in engere zin eigenlijk niet. Want hoe men
de zaak ook stelt, de calque is een originele tekening. En hierbij dient
in het oog te worden gehouden, dat het woord origineel hier niet moet
gezien worden als oorspronkelijk. Deze woorden hebben taalkundig
wel dezelfde stam, maar er zit, naar mijn gevoelen een nuance in,
waardoor het verschil dat ik wil aanduiden in het oog springt. Origi
nele tekening, in zoverre de tekening metterdaad getekend is en niet
gedrukt, gefotografeerd of iets dergelijks. Niet oorspronkelijk, omdat
oorspronkelijk is wat naar de oorsprong als tekening is bedoeld, waar
de tekening uit de gedachte is ontstaan en niet een in zekere zin ge-
dachteloos nagetekend origineel is. Ik begrijp dat dit alles lijkt op
een woordenspel zonder waarde, nog beter begrijp ik dat heel deze
omschrijving niet boven het plan van een poging uitgeraakt en er be
hoefte blijft bestaan aan klaarheid. Intussen kan toch de hier aan
geduide bepaling volstaan om te besluiten, dat een reproductie eigen
lijk niet met de hand om het zo te zeggen kan worden vervaar
digd, maar dat reproductie in beperkte en meer eigenlijke zin, iets is
wat langs mechanische weg zonder dus voor de totstandkoming tot
inschakeling van verstandelijk overleg, anders dan om het mechaniek
in beweging te brengen, te geraken tot stand komt.
Dit is vrij zeker ik blijf voorzichtig juist. Althans geheel in
overeenstemming met het gewone spraakgebruik. Een met de schrijf
machine vervaardigde brief bijvoorbeeld zal ik terecht een origineel
kunnen noemen (door schrijven of door drukken tot stand gekomen
al naar ik het type wil kwalificeren), maar de tegelijk met het typen
van het origineel tot stand gekomen doorslag (door middel van carbon
papier) noemen we geen reproductie. Maken we van de tekst van
de originele brief daarentegen door middel van bijvoorbeeld een foto
toestel een kiekje, dan noemen we dat kiekje wel een reproductie van
de brief. En terecht naar ik geloof. Zo is het immers ook met teke
ningen en kaarten. Een door middel van calqueerpapier en potlood
overgetrokken originele tekening noemen we geen reproductie.
Is de tekening echter door middel van een of ander mechanisch
procédé vermenigvuldigd, hetzij door druk of op welke andere mecha
nische wijze ook, dan spreken we wel degelijk van reproductie. Nie
mand zal het in zijn hoofd halen dan van originele tekening, hoog
stens maar dan moet hij een beetje zot zijn van originele repro
ductie te spreken. Waarmee ik zeggen wil, dat het begrip reproductie
blijkbaar toch wel erg vast zit aan het mechanisme. Om nu heel precies
te zijn en dan tevens wel heel erg vervelend te worden zou het
nodig zijn het begrip mechanisch nader te omschrijven. Het komt mij
intussen voor, dat het geen twijfel lijdt, dat bij documentreproductie
sprake is van langs mechanische weg vervaardigde herproductie van
een geschreven, getekend of gedrukt origineel. In het woord en begrip
herproductie is dan tevens besloten de eis, dat de reproductie vol-
