202
Literatuuroverzicht
Prof. Dr. S. T. Bok: De Gedachtengang van de Statistica. Ver
handelingen van het Instituut voor Praeventieve Geneeskunde III.
2e druk 1948. H. E. Stenfert Kroese's Uitgevers Mij., N.V., Leiden.
16 X 24 cm, 150 pagina's, prijs 5.00.
,,Dit boekje is bedoeld om niet statistisch geschoolde onderzoekers
dat inzicht in de gedachtengang der statistica te geven, dat nodig is
om aan te voelen in welke gevallen het eigen onderzoek zou kunnen
worden gebaat door een exacte analyse van het verkregen getallen-
materiaal, m.a.w. om hem in staat te stellen op het juiste moment de
hulp van de statistica in te roepen".
Aldus de schrijver. Statistica is hier blijkbaar een synoniem voor
de meer gebruikelijke uitdrukkingmathematische statistiek.
Speciaal richt de schrijver zich tot de niet wiskundig geschoolde
werkers, wat het ontbreken van bijna iedere formule en van alle af
leidingen in de tekst verklaart.
Voor het gestelde doel lijkt mij het boekje zeker nuttig; het heeft
vele goede kwaliteiten en het leest prettig. De enigszins critisch inge
stelde lezer wordt echter m.i. voor grote moeilijkheden gesteld door de
in het algemeen slordige formulering en het ontbreken van behoor
lijke definities van ingevoerde begrippen. Men vergelijke bijvoorbeeld
het plotseling verschijnen van „kans" op blz. 8 en het steeds door
elkaar gebruiken van het woord „waarschijnlijkheid" uit formalisme
en spreektaal met de formulering van Prof. D. van Dantzig Ern
stiger is nog dat wel vele woorden gewijd zijn aan wat men de techniek
van de „statistica" zou kunrten noemen, maar een heldere uiteen
zetting van de principiële moeilijkheden van iedere toegepaste weten
schap bij de stap van ervaringswereld naar formalisme en omgekeerd,
ontbreekt of niet tot zijn recht komt. Dit wordt nog geïllustreerd door
het feit, dat de schrijver „ware waarden" vanzelfsprekend vindt, waar
door hij spreekt over het trekken van een conclusie uit „onnauwkeu
rige" getallen en vrijwel geheel meent een behoorlijke inleiding tot
het toch niet zo eenvoudige begrip „steekproef" weg te kunnen laten
past hier niet fraai bij een omschrijving als„En zo wordt de beste
schatting genoemd die eventuele werkelijkheid, die meer kans biedt
op het optreden van de gevonden meetgetallen dan enige andere wer
kelijkheid" (blz. 31)?
Ondanks deze bezwaren meen ik toch, dat ook de lezers van dit
tijdschrift, die door de schrijver geacht worden hun „meet- en tel
getallen bijna steeds exact statistisch te bewerken", hun gezichtsveld
door lezing van dit boekje kunnen verruimen. De gedachtengang van
de statistiek is toch zo moeilijk, dat op dit gebied niet genoeg gelezen
en vergeleken kan worden. Volstaan mag echter zeker niet worden
met lezing van het hier besproken boek.
De belangstellende lezer wordt ter aanvulling allereerst verwezen
1D. van DantzigMathematische en empiristische grondslagen der waar
schijnlijkheidsrekening. Ned. Tijdschrift voor Natuurkunde 8, nrs. 1 en 2,
Januari 1941, blz. 70-93.
