212
heid van het gebruikte glas de hoogste eisen gesteld moeten worden.
Hoewel het gebruik van glasplaten in plaats van films in nauwkeurig
heidsopzicht bepaalde voordelen heeft, kleven hieraan ook nadelen
zoals het veel groter gewicht, de beperking in cassettevulling en dus
in aantal opnamen per vlucht, de bemoeilijking van het opvullen der
eventuele „gaps" in verband met de langduriger fotografische ver
werking, enz. Tevens heeft de glasplaat als documentatiemateriaal het
bezwaar van breekbaarheid. Om bovengenoemde redenen worden glas
platen slechts zelden gebruikt voor het opnemen van grotere gebieden.
Sedert enige tijd vervaardigen wij ook verticale stereo-opnamen in
natuurlijke kleuren, die voor diverse interpretatiedoeleinden grote
waarde kunnen hebbenwij denken daarbij b.v. aan rimboe-inventa
risatie en aan bosbouwkundige doeleinden. De hiertoe gebruikte
speciale kleurenfilm stelt haar eigen eisen aan de-opnenrings^^eTPvéf^
werkingstechniek; het gebruik van verticale stereo-opnamen in na
tuurlijke kleuren zal daarom beperkt blijven tot interpretatie en het
is dus niet noodzakelijk deze film te gieten op een rek- en krimpvrije
basis.
Papier wordt uitsluitend gebruikt voor die doeleinden welke slechts
geringe eisen stellen aan de maatvastheid. Het is bekend dat de
expansiecoëfficient ten gevolge van vochtigheid zeer groot is en boven
dien anders is in de fabricagerichting dan loodrecht daarop. Daarom
worden afdrukken op papier in hoofdzaak gebruikt voor navigatie-
contróle, voor interpretatiedoeleinden, etc.
Indien papier geïmpregneerd wordt met een hydrophobe stof, zoals
bijv. paraffine, wordt de constantheid reeds veel beter. Dit geparaf-
fineerde papier is niet slechts gedurende de laatste oorlog in grote hoe
veelheid gebruikt, doch vindt ook voor niet-militaire doeleinden toe
passing voor kaarteringen door middel van de tekenstereoscoop.
Door de geallieerden is ook veel gebruik gemaakt van geëmulsioneer-
de metaalfoliën, die op het ogenblik, voor zover mij bekend, niet meer
in de handel zijn. Het beste materiaal op dit gebied echter is het voor
de oorlog door Agfa ontwikkelde Correctostat en het thans door
Typon geproduceerde Typostat. Dit materiaal bestaat uit een metaal
folie die door middel" vaiTkunstharslijm aan beide zijden gelamineerd
is met papier, terwijl een van deze papierlagen een fotografische
emulsie draagt.
Voor diapositieven wordt steeds glas gebruikt; indien de uitwerking
geschiedt door middel van optische projectie, zoals bijv. in de stereo-
planigraaf, zullen vanwege de aan de randen schuin invallende stralen
de hoogste eisen gesteld dienen te worden aan de vlakheid van dit glas
indien de uitwerking geschiedt langs optisch-mechanische weg, zoals
in de Wild A5, waarbij de stralen steeds loodrecht door het diapositief
vallen, kan met een iets ruimere tolerantie worden volstaan. Kodak
garandeert hiertoe voor zijn diapositieven ,,on selected flat glasT'
een tolerantie van vlakheid van 70 micron per 10 cm, d.w.z. 0,07
4. HET FOTOGRAFISCHE BEELD
Het fotografische beeld vindt in de kartografie op zeer verschillende
