294
Ex en Ey uit de tekst van biz. 140 aan te passen aan de in het voor
beeld terecht gebruikte notatie Xe en Ye
Het verdient aanbeveling dat S. in een volgende druk fig. 104 her
ziet en er in laat uitkomen waar het scharnierpunt tussen poolarm en
omlooparm zich bevindt.
Bij het onderwerp waterpassen vermeldt S. op blz. 163, zij het zonder
bewijs, terecht, dat, ter eliminatie van de fout ontstaan door niet-even-
wijdigheid van richtlijn en vizierlijn, bij een aaneengeschakelde water
passing de som der afstanden van het instrument tot de voorbaken
gelijk moet zijn aan die van het instrument tot de achterbaken. Het bij
fig. 121 gegeven voorbeeld is echter slechts juist als de slaglengten
DE en EP gelijk zijn, hetgeen in de tekst niet wordt verondersteld.
In de 182 en 184 verwart S. de invloeden van de terrestrische en
de astronomische refractie en bij de profielwaterpassing zou ik gaarne
de dikwijls gebruikte methode vermeld hebben gezien, de hoogten der
punten in het profiel te bepalen uit de hoogte van de vizierlijn en de
afstanden tot de punten in het profiel met de dradenafstandsmeter.
Het is prettig in het hoofdstuk over de dubbelbeeldafstandsmeting
de noniusbaak van 'Prof. Kruidhof opgenomen te zien.
De uitvoering van het boek valt te loven.
N. D. Haasbroek
Heinz Stahlkopf: Grundlagen der Ausgleichungsrechnung, mit
Beispielen. 74 blz.; 13X20 cm; Berlin, Verlag für Technik und
Kultur, 1949.
Een vrij pretentieloos, maar voor de argeloze lezer des te gevaar
lijker werkje: immers een verzameling van halve waarheden en vele
schijnbewijzen en -redeneringen. Men trachte maar eens te begrijpen
wat de S. bedoelt met„Die Wahrscheinlichkeitsrechnung ist somit
die Ausgleichungsrechnung der unberechenbarcn Zufalligkeiten der
Wirklichkeit". Kennelijk is de mathematische statistiek een gesloten
boek voor de S.de beruchte vazen met zwarte en rode ballen vormen
waarschijnlijk de „Grundlagen"; men leze ter toelichting op blz. 20:
„Der mittlere Fehler ist also kein „Fehler im eigentlichen Sinne,
sondern er gibt lediglich die Grenzen an, innerhalb der der wahre
Wert nach den Gesetzen der Wahrscheinlichkeit liegen könnte. Es ist
ein Mass für die Unsicherheit oder Schwankung der betreffenden
Messungszahlen".
Wie zich wil oriënteren in de kwestiesinwendige en uitwendige
nauwkeurigheid en de berekening van een middelbare fout uit weinig
waarnemingen, zal uit de hieraan op de blz. 24 en 30 door de S. ge
wijde regels wel niet veel wijzer worden, integendeel.
Men houde zich liever aan de publicaties van Tienstra of Harkink'!
W. B.
Theodor Soyka: A, Tachymetertafeln für den Feldgebrauch bei
centesimaler Teilung. Reductie hor. afst. 10 blzid. hoogteverschil
30 blz; formaat 21 X 30 cm.
