100 o°-i8o° van de transporteur en de doorlopen baan (dus feitelijk een fout in de montage van de transporteur aan de potloodhouder) en een eventuele „verschuiving" van de meetresultaten ten opzichte van de theoretische sinusoide. Het zou uit een theoretisch oogpunt niet oninteressant zijn geweest de laatstgenoemde component afzonderlijk te bepalen, maar vergeleken met de overige onregelmatigheden van het rolletje kan hij gevoeglijk verwaarloosd worden. De grootheden g en Af werden zodanig berekend, dat [vt2] minimum was. Teneinde eenvoudigheidshalve gelijke gewichten te kunnen toepassen, werden bij deze vereffening de waarnemingen bij cp tussen 350° en io° buiten beschouwing gelaten. i f c—1 De afwijkingen zt,- (die na de vereffening ook voor de laatstgenoem de waarnemingen werden berekend) zijn in de figuren 2 en 3 grafisch voorgesteld. Wanneer men bedenkt, dat de eveneens in deze figuren voorge stelde middelbare fouten op slechts een enkele meting, doch de af wijkingen vi op het gemiddelde van 10 metingen betrekking hebben, is het duidelijk, dat deze afwijkingen volkomen reëel zijn. Opmerke lijk is, dat het rolletje de neiging heeft in sterker mate te langzaam te draaien naar gelang de hoek <p tot nul nadert, dus de glijding gaat overwegen. Bij waarden van cp zeer dicht bij nul is er echter bij het nieuwe rolletje (fig. 2) een tegengestelde tendens, terwijl bij het oude rolletje (fig. 3) de afwijkingen ten opzichte van de sinusrelatie dan zeer onregelmatig zijn. Soortgelijke onderzoekingen werden uitgevoerd met het rolletje van een zeer oude compensatie-poolplanimeter (fig. 4). Rekening houdende met het feit, dat de lengte van de baan in dit geval slechts 12 cm was, dus iets minder dan de helft van die bij de vorige proeven, ziet men dat zowel de middelbare fouten als de systematische afwij- Coradi 3368 (zeer oud) i 500gr 520 560 360 20 40 6080 O P O——O midd. fout Fig. 4 OO. f f syst. afwijkinq Het rolletje beschrijft een rechte baan van 12,0 cm.

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde (KenL) | 1950 | | pagina 102