109
op een eventuele regelingsfout van het rolletje de planimeter zodanig
moet worden opgesteld, dat de grondcirkel (tevens zwaartecirkel) het
perceel in twee ongeveer even grote stukken verdeelt (hierop komen
we terug in 7) de perceelsgrens wordt dus in ten minste twee
punten door de grondcirkel gesneden.
De aandacht zij nog gevestigd op het feit, dat zoals uit de boven
staande beschouwing gemakkelijk is af te leiden wanneer het ge
geven voorschrift niet wordt gevolgd, de invloed van het niet samen
vallen van begin- en eindpunt aanzienlijk groter kan zijn dan die
van een even grote afwijking van de loupe ten opzichte van de per
ceelsgrens. Deze afwijkingen hebben bovendien een toevallig karakter
en heffen elkaar dus in zekere mate op.
Intussen moet men zich geen overdreven voorstelling maken van
de fout die gemaakt wordt bij het doen samenvallen van het eindpunt
met het beginpunt; uit proefmetingen is gebleken, dat de middelbare
waarde van deze fout niet groter is dan 0,025 mm.
5. Nauwkeurigheid van verschillende gedeelten van de poolschijf-
rand.
Teneinde te onderzóeken of de nauwkeurigheid van de planime-
trering al of niet afhangt van het gedeelte van de poolschijfrand dat
wordt gebruikt, werd een aantal series metingen gedaan, waarbij na
elke serie de poolschijf 25 of 50 gr werd gedraaid. Het gemeten object
was de proef schijf, de onderzochte planimeters waren de Coradi 5809
(nieuw) en de Coradi 3844 (oud). Het laatste instrument werd in
het onderzoek betrokken om na te gaan of enig verschil in nauw
keurigheid zou worden geconstateerd tussen het gedeelte van de pool
schijfrand (aangegeven met de bekende witte pijlen) dat sedert 1914
gebruikt was en het andere gedeelte dat ongebruikt was gebleven.
Teneinde de te onderzoeken foutenbron niet te laten verdoezelen door
andere, werd het rolletje van deze planimeter tijdelijk vervangen door
een nieuw exemplaar, terwijl de omloopstift werd vervangen door een
omlooploupe, zodat dezelfde proef schijf kon worden gebruikt als voor
de nieuwe planimeter.
De resultaten van de metingen zijn voorgesteld in fig. 18. De middel-
3
"•o-.
*0-
<r~
Oqr 50 100 150 200 250 300 350
OC
o o wol
Coradi 3844 ^gebruikt gedeelte poolschijf
Oo Coradi 5809 Fig. lö
Middelbare fouten bij gebruik van verschillende poolschij fgedeelten.
