-t
256
althans voor zeer lange tijd, de bestemming van de grond worden
vastgelegdook dergelijke beschikkingen over de grond moeten niet
geoorloofd zijn zonder dat tevoren is nagegaan of zij passen in het
algemene kader der ruimtelijke ordening. Daarom stelde de commissie
voor, dat voor dergelijke werken een aanlegvergunning nodig zou
zijn, die slechts zou mogen worden verleend voor gronden waarvoor
de bestemming van overheidswege is geregeld en indien de uit te
voeren werken niet in strijd zijn met die bestemming.
De commissie stelde verder voor, in aansluiting aan wat de practijk
reeds te zien gaf, de Gedeputeerde Staten te belasten met de voorbe
reiding en vaststelling van streekplannen. Tenslotte ontwierp ze ook
enige bepalingen over wat zij noemde het Nationale Plan. Bij Ko
ninklijk Besluit zou een Nationaal Plan kunnen worden vastgesteld,
waarin ter behartiging van nationale belangen algemene lijnen zouden
worden aangegeven met betrekking tot de bestemming van de bodem.
Waarom vraag ik Uw aandacht voor deze niet verwezenlijkte voor
stellen? Omdat zij weergeven de opvattingen zoals zij omstreeks 1940
in Nederland ten aanzien van de ruimtelijke ordening langzamerhand
gegroeid waren. Ik acht het van belang deze te vermelden ter juister
waardering van hetgeen tijdens de bezetting is tot stand gekomen en
reeds daardoor menigeen verwerpelijk voorkwam. In 1941 toch werd
uitgevaardigd het zgn. Basisbesluit, waarbij de nu alom bekende Rijks
dienst voor het Nationale Plan werd ingesteld. Dit besluit machtigde
de Secretaris-Generaal van Binnenlandse Zaken een nationaal plan
vast te stellen alsmede regels te geven omtrent de vaststelling van
streekplannen; de voorschriften omtrent streekplannen in de Woning
wet werden ingetrokken. De President van het Nationale Plan - een
onnederlandse naam en ambt kreeg grote bevoegdheden. Hij toch
kan een meldingsplicht opleggen, krachtens welke een ieder verplicht
wordt van voorgenomen werken mededeling te doen. Dat is nog niet zo
erg, erger is, dat onverschillig of zulk een meldingsplicht al dan niet
is afgekondigd, deze President bezwaar kan maken tegen de uitvoering
van elk voorgenomen werk indien dit in strijd mocht zijn met het
Nationale Plan, een streekplan, een uitbreidingsplan of met een in
voorbereiding zijnd ontwerp of wijziging van een dergelijk plan. Is
zulk een bezwaar door de President gemaakt, dan is het verboden
het voorgenomen werk uit te voeren, behoudens beroep op de Kroon.
Het is duidelijk, dat hiermee plotseling het uitbreidingsplan een
geheel nieuwe sanctie kreeg. Kon tot dusverre, naar ik uiteenzette,
alleen het bouwen in strijd met de bij zulk een plan gegeven bestem
ming worden verhinderd, thans kan de President tegen elk werk
en dat is een ruim begrip, dat ook het kappen van bomen, het afgraven
van klei e.d. omvat bezwaar maken. Zo is het verder afgraven van
zand op het bekende landgoed Duinrell te Wassenaar verhinderd als
zijnde in strijd met de aan dat landgoed in het vroeger vastgestelde
uitbreidingsplan van Wassenaar verkregen bestemming. Maar nog
veel verder reikt deze bevoegdheid, doordat zij ook mag worden uit
geoefend bij strijd met een in voorbereiding zijnd plan, hetzij natio
naal, hetzij streek-, hetzij uitbreidingsplan. Vooral sinds bepaald werd
